Không biết tôi yêu quý Knut Hamsun từ lúc nào. Cuốn Đói thì tôi chỉ đọc loáng thoáng trên mạng để có vài nhận định về các tác phẩm nổi bật của ông trong lời giới thiệu cuốn Phúc lành của đất (Growth of the Soil). Sau đó tôi mới tìm đọc lại, đọc thật kỹ, nhấm nháp nhâm nhi như ta ngồi nhấm nháp nhâm nhi một tách trà ngon pha thật đặc...Và sau Phúc lành của đất , tôi đã bắt đầu một hành trình tìm hiểu các tác phẩm của Hamsun....
Tôi muốn lặp đi lặp lại nhiều lần: tôi yêu quý Knut Hamsun. Hay nói chính xác hơn, tôi yêu quý những chi tiết rất đơn sơ, nhỏ nhoi nhưng vô cùng chính xác mà những tâm hồn cô độc sẽ tìm thấy, sẽ rung động với hết nhịp đập trái tim.
Tôi nhớ trong cuốn Đói, đoạn Hamsun viết cái lần nhân vật vừa kiếm được chút ít tiền, trong suốt thời gian trước và sau đó ông thường xuyên nhịn đói, vậy mà ông sẵn sàng cho hết số tiền còm quý giá đó cho một cô nàng, mà chính ông hình như cũng chưa tường tận tâm hồn. Tôi nhận ra tôi ở tình tiết đó. Không phải rất nhiều lần sau khi "gặt được một vụ lúa trúng mùa", tôi đã tiêu pha đến đồng cuối cùng của mình cho một cô gái nào đó mà sau cơn say tôi không thể hình dung lại gương mặt hay sao?
Trong Dưới ánh sao thu (Under høstjernen, tựa tiếng Anh Under the Autumn Star) cũng vậy. Có rất nhiều chi tiết mà khi đọc tới đó, tôi không tài nào đọc tiếp. Tôi nhắm mắt lại, thả hồn đi.... tôi thấy tôi chính là nhân vật đó. Hay, nói cách khác, nhân vật đó là một phần bản thể của tôi.
Những chi tiết nhỏ nhoi làm nên sự vĩ đại của tác phẩm. Tôi từng gặp điều này ở Gasby vĩ đại. Tôi nhớ chi tiết tác giả tả cảnh Gatsby gặp lại Daisy. Bao huyển tưởng, bao mong chờ khát khao mộng ảo. Thốt nhiên gặp lại nàng!... Tôi không còn nhớ rõ nguyên văn, nhưng Fitzgerald quả thật kỳ tình khi mô tả rất giản đơn mà cũng cực kỳ xuất thần khoảnh khắc đó...
Dưới đây, tôi trích lại một số chi tiết làm tôi chấn động toàn thân, và thầm nghĩ không biết hồi nào giờ những gì mình viết có một độ chân thực sâu xa, giản đơn cực độ để làm chấn động tâm hồn người đọc như thế được không. Xin đừng hiểu lầm, tôi không hề dám tự so sánh mình với một nhà văn tiền phong từng đoạt giải Nobel. Tôi chỉ khâm phục và ao ước. Thôi không dài dòng nữa. Mời bạn hãy đọc vài đoạn trích (tôi không dẫn giải gì thêm nữa. Mỗi đoạn văn tự nó có nội lực của riêng mình. Nếu bạn không thích, không có nghĩa là bạn không yêu văn học hay không biết thưởng thức. Nó chỉ có nghĩa rằng tâm hồn bạn chưa bao giờ trải qua những cảm giác điên rồ, đắm đuối và lẻ loi như thế.)
"Tôi thả bộ quanh đảo như thường lệ, nghĩ tới việc này việc khác. Bình
an, bình an, một sự an bình siêu việt đến với tôi bằng một giọng nói thinh lặng
từ mỗi cây cối trong rừng. Và giờ đây, bạn hãy nhìn xem, chỉ còn sót lại vài
con chim nhỏ; chỉ có vài con quạ lặng lẽ bay từ nơi này sang nơi khác rồi đậu
lại. Và những chùm quả thanh lương trà rụng xuống với một tiếng rơi thịch dỗi hờn
rồi tự chôn mình vào đám rêu....
...Có lẽ Grindhusen nghĩ đúng: chắc chắn ngày mai sẽ tự chăm nom cho nó,
hệt như hôm nay. Suốt hai tuần qua tôi không nhìn thấy một tờ báo nào, và với
tất cả những điều đó, tôi vẫn ở đây, còn sống và khỏe mạnh, đang có một bước tiến
triển lớn lao về thanh tĩnh nội tâm; tôi ca hát, ưỡn ngực và đứng quan sát
những vì sao ban đêm với mái đầu trần."
"Sự thanh tĩnh nội tâm tôi từng đạt được trước những nỗi đau để lập thân
trên đảo chứng tỏ vẫn còn quá bé nhỏ; với âm thanh run rẩy đầu tiên của chiếc
đàn organ, tôi đã bị xé rời khỏi tâm trạng của mình và suýt bật khóc to. “Im
lặng nào, đồ ngốc,” tôi tự nhủ, “đây chỉ là chứng suy nhược thần kinh.” Tôi đã
chọn một chỗ ngồi tách rời khỏi số còn lại và cố hết sức che đậy cảm xúc của
mình. Tôi rất mừng khi buổi lễ kết thúc."
"Với tôi, luôn là một lạc thú khi ngắm nhìn những loài hoa và côn trùng
trong cuộc đấu tranh sinh tồn của chúng. Khi mặt trời nóng lên chúng sẽ quay
lại với sự sống, và tận hưởng trong khoảng một giờ niềm hân hoan cũ; những con
ruồi to, mạnh mẽ cũng linh hoạt không kém gì lúc giữa mùa hạ. Ở đây có một loại
rệp đất mà tôi chưa từng thấy trước đó – những con vật nhỏ bé màu vàng, không to
hơn một dấu phẩy cỡ nhỏ, thế nhưng chúng có thể nhảy một khoảng cách gấp nhiều
ngàn lần chiều dài của chúng. Hãy nghĩ tới sức mạnh của một cơ thể trong tỷ lệ
kích thước của nó! Có một loài nhện tí hon với bộ phận cản trở giống như một
chiếc giáo màu vàng nhạt. Và chiếc giáo nặng tới mức con vật phải trèo ngược
đầu lên một cọng cỏ. Và khi gặp một vật chướng ngại mà chiếc giáo không thể
vượt qua, nó chỉ đơn giản buông mình thẳng xuống và bắt đầu một cuộc leo trèo
khác. Một con nhện-giáo như thế không chỉ là một con nhện mà thôi đâu. Nếu tôi
chìa một chiếc lá về phía nó để giúp nó đặt chân lên một cái nền, nó dọ dẫm một
lúc trên chiếc lá, và tự nhủ: “Hừm, có gì đó không ổn ở việc này!” và lui trở
lại, từ chối bị mắc bẫy trên một cái nền với bất cứ giá nào…"
"Chiều hôm đó tôi ra nghĩa trang, như từng làm trước đó nhiều lần, nhưng
khi nhìn thấy Frøkenen đã có mặt ở đó, tôi quay đi, bước vào rừng. Sau
đó tôi nghĩ: chắc chắn giờ đây nàng sẽ cảm động vì sự khiêm tốn của tôi, và
nghĩ: anh chàng tội nghiệp, anh ta tỏ ra thật sự thanh lịch trong việc đó. Và
điều kế tiếp, tất nhiên, là tưởng tượng rằng nàng đi theo tôi. Tôi sẽ đứng lên
từ tảng đá đang ngồi và cất tiếng chào hỏi. Khi đó nàng sẽ bối rối chút đỉnh và
nói: “Tôi chỉ đi tản bộ một chút – chiều hôm nay thật đẹp – anh đang làm gì ở
đây vậy?” “Chỉ ngồi đây thôi,” tôi đáp, với đôi mắt thơ ngây, như thể những ý
nghĩ của tôi đã biến đi đâu hết. Và khi nghe nói tôi chỉ ngồi đó trong chiều
muộn, nàng phải nhận ra rằng tôi là một gã mơ mộng và một tâm hồn có chiều sâu
tiềm ẩn, và rồi nàng sẽ yêu tôi… "
"Phải, đúng là một gã đàn ông sẽ trở nên ngốc nghếch quá mức khi yêu
trong lứa tuổi chớm tàn. Và ai là người có thể chỉ ra một phương cách để tìm
được sự yên tĩnh thanh bình trong tâm trí?"
"Khi trời ngã về chiều, và Falkenberg vẫn còn chỉnh dây đàn, tôi nhét
chút thức ăn vào túi và bước ra ngoài đi dạo, tránh xa để họ không phải mời tôi
ăn tối. Trời có trăng, và những vì sao đã ló dạng, nhưng tôi thích nhất là dò
dẫm tìm đường đi vào chỗ rậm rạp nhất của khu rừng và ngồi xuống trong bóng
tối. Ở đó cũng kín đáo hơn. Giờ đây, mặt đất và không khí có vẻ yên tĩnh làm
sao! Khí lạnh đang ùa tới, có sương muối trên mặt đất; thỉnh thoảng một cọng cỏ
kêu xào xạc, một con chuột kêu ré lên, một con quạ bay vọt lên những đỉnh cây,
rồi tất cả lại trở nên yên tĩnh. Có mái tóc nào vàng như tóc của nàng không?
Chắc chắn là không. Nàng bẩm sinh là một sự diệu kỳ, từ đầu tới chân, đôi môi
nàng là một thứ đáng yêu chín mọng, và trò chơi của những chú chuồn chuồn trong
mái tóc của nàng. Giá mà người ta có thể rút ra từ trong túi xách một cái vương
miện và trao nó cho nàng. Tôi sẽ tìm một cái vỏ sò hồng ở đâu đó và khắc nó
thành một cái móng tay, và tặng nàng cái tẩu để nàng trao cho chồng nàng làm
quà… vâng… "
"Khu rừng giờ đã trút hết lá, và bặt tiếng chim; chỉ có những con quạ kêu
quàng quạc thất thanh lúc năm giờ sáng, khi chúng tản ra bên trên những cánh
đồng. Chúng tôi nhìn thấy chúng, Falkenberg và tôi, khi chúng tôi đi tới chỗ
làm việc; những con chim một năm tuổi, chưa biết sợ cõi đời, nhảy loi choi trên
đường mòn trước bàn chân của chúng tôi.
Sau đó chúng tôi gặp con chim sẻ xám, loài chim của vùng đất có rừng. Nó
đã vào rừng, và giờ đang quay trở lại với loài người mà nó thích sống chung và
nghiên cứu từ mọi phía. Một con sẻ bé nhỏ kỳ lạ. Một loài chim di trú, thật sự,
nhưng cha mẹ nó đã dạy nó rằng một con chim có thể trải qua một mùa đông ở miền
bắc; và giờ nó sẽ dạy cho các con của nó miền bắc là nơi chốn duy nhất để trải
qua mùa đông. Nhưng bên trong nó vẫn còn lưu lại chút máu giang hồ, và nó vẫn
còn là một kẻ lang thang. Một ngày nào đó nó và bầy đàn của nó sẽ tập trung lại
và lên đường tới một nơi nào đó khác, cách xa nhiều giáo xứ, để nghiên cứu một
tập hợp con người mới ở đó – và trong rừng dương lá rung không còn lại bóng một
con chim sẻ nào. Và có thể cả tuần sau một đàn mới của loài sinh vật có cánh
này mới xuất hiện và định cư ở đó… Herregud![2][4] Biết bao lần tôi đã quan sát
những con chim sẻ đang sinh hoạt, và tìm thấy niềm vui trong tất cả."
"Nhưng tôi ngờ rằng đây không phải là một niềm vui lành mạnh – một điều
phát sinh từ cơn sốt và sự yếu đuối theo sau nó. Và chẳng bao lâu sau tôi lại
trở nên buồn bã. Ở đây, tại chỗ này, hôm nọ nàng đã đứng với người bạn gái của
nàng; họ đã đi ra và nói chuyện với chúng tôi trong rừng…
Khi trời đủ tối, tôi bắt đầu đi về phía ngôi nhà. Có lẽ đêm nay tôi sẽ
ngủ trong cái gác xép lần nữa; rồi ngày mai, khi cơn nhức đầu của nàng đã qua,
nàng có thể ra ngoài. Tôi đi xuống đủ gần để nhìn thấy những ánh đèn của ngôi
nhà, rồi quay lại. Không, có lẽ giờ còn quá sớm.
Sau đó là một quãng thời gian – tôi cho là khoảng hai giờ – tôi đi lang thang một vòng và ngồi xuống một lát,
rồi lại đi lang thang và ngồi xuống một lát; sau đó tôi lại đi về phía ngôi
nhà. Lúc này tôi có thể đi lên chỗ căn gác xép và nằm xuống đó. Còn về phần
Falkenberg – đồ sâu bọ khốn khổ! – để xem gã dám nói một lời nào! Giờ tôi biết
tôi sẽ làm gì. Tôi sẽ giấu cái ba lô trong từng trước khi đi lên, để trông như
thể tôi chỉ quay lại vì một thứ nhỏ nhặt đã để quên.
Và tôi quay trở vào rừng.
Ngay lúc giấu cái ba lô xong tôi nhận ra tôi không quan tâm chút nào tới
Falkenberg và việc ngủ trong căn gác xép. Tôi là một tên ngốc, một kẻ điên
khùng, vì điều tôi muốn không phải là chỗ trú ngụ trong đêm, mà là để nhìn một
con người ở đó trước khi tôi rời khỏi chốn này. Và tôi tự nhủ: “Anh bạn tốt của
tôi, không phải cậu đã định sống một cuộc đời lặng lẽ giữa những người dân lành
mạnh, để có lại sự an bình tâm trí hay sao?”
Tôi lôi cái ba lô khỏi nơi đã giấu nó, quẳng nó lên vai, và đi về phía
ngôi nhà lần thứ ba, tránh xa khỏi khu nhà của những người giúp việc, và đi
vòng qua phía nam của tòa nhà chính. Có ánh đèn trong phòng khách.
Và lúc này, dù trời tối, tôi hạ cái ba lô trên vai xuống, để trông không
giống như một gã ăn xin, và dúi nó vào dưới cánh tay như thể nó là một cái gói.
Cứ thế tôi thận trọng rón rén đi về phía ngôi nhà. Khi đã tới đủ gần, tôi dừng
lại, đứng ở đó, thẳng và mạnh mẽ trước những ô cửa sổ, tháo mũ ra và đứng yên ở
đó. Không có ai ở bên trong, không một bóng người. Phòng khách hoàn toàn tối
đen; họ đã dùng xong bữa tối. Hẳn là đã muộn rồi, tôi tự nhủ.
Đột ngột cây đèn dầu trong phòng khách tắt phụt, và toàn bộ ngôi nhà
dường như đã chết và bị bỏ hoang. Tôi chờ một lát, rồi có một ánh sáng lẻ loi
tỏa ra từ tầng trên. Hẳn đó là phòng nàng. Ánh đèn sáng trong nửa giờ, có lẽ,
rồi lại tắt phụt. nàng đã đi nghỉ. Giã từ!
Giã từ mãi mãi!"
Còn rất nhiều những đoạn như thế, nhưng tôi e là tôi sẽ làm bạn bắt đầu thấy chán phèo và mệt mỏi. Những trích đoạn đột ngột rơi vào mắt bạn mà không có sự dẫn dắt từ tốn chậm rãi của mạch truyện và cảm xúc nếu bị lạm dụng sẽ trở thành vô bổ và phản tác dụng. Thế nên tôi xin dừng lại ở đây.
Mời bạn vào link dưới đây để đọc nếu mấy đoạn trích bên trên gợi được ở bạn chút đồng cảm hay thích thú nào đó:
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét