Mrs. Dalloway - Phần Một

 
Virginia Woolf

Nguyễn Thành Nhân dịch

Bà Dalloway bảo bà sẽ tự đi mua hoa.

Vì Lucy có công việc phù hợp với cô ta. Mấy cánh cửa sẽ được tháo khỏi bản lề, những người thợ của Rumpelmayer sẽ tới. Và sau đó, Clarissa Dalloway nghĩ, thật là một buổi sáng tuyệt vời – tươi tắn như thể được ban phát cho lũ trẻ con trên bờ biển. 

Thật hân hoan! Thật chìm đắm! Vì dường như đối với bà, khi những cái bản lề kêu rít lên, như lúc này bà có thể nghe, bà phải mở tung những khung cửa sổ kiểu Pháp và lao người vào bầu không khí thoáng đãng của Bourton. Trong lành biết bao, êm ả biết bao, dĩ nhiên là yên tĩnh hơn lúc này, bầu không khí sớm mai hồi ấy giống như tiếng vỗ của một làn sóng; nụ hôn của một làn sóng; lạnh và gắt, thế nhưng nghiêm trang (với một cô gái mười tám tuổi như bà thuở ấy),  khi bà cảm thấy như đã từng cảm thấy lúc đứng đó ở khung cửa sổ mở, rằng một điều gì đó kinh khủng sắp xảy ra; khi nhìn những bụi hoa, những cây cối với làn khói ngoằn ngoèo lan tỏa và những con quạ đang vọt lên, sà xuống; đứng và nhìn cho tới khi Peter Walsh bảo: “Đang suy tư giữa đám rau củ hả? – Phải thế không? – “Tôi thích những người đàn ông hơn là những cây cải bắp” – Phải thế không? Hẳn ông ấy đã nói thế vào bữa điểm tâm của một sớm mai nào đó khi bà đã bước ra trước sân hiên – Peter Walsh. Một hôm nào đó, trong tháng Sáu hoặc tháng Bảy này, bà quên mất là tháng nào, ông ấy sẽ trở về từ Ấn Độ, vì những lá thư của ông ấy cực kỳ buồn nản; những câu nói của ông ấy chính là thứ làm cho người ta nhớ; đôi mắt, con dao nhíp, nụ cười, tính tình gắt gỏng của ông ấy, và khi hàng triệu thứ đã hoàn toàn biến mất, một vài câu nói như câu này về những cây cải bắp thật kỳ lạ biết bao! Bà hơi cứng người lại chút đỉnh trên vệ đuờng, chờ chiếc xe tải của Durtnall chạy qua. Một người phụ nữ quyến rũ, Scrope Purvis nghĩ về bà (ông ta biết bà như người ta biết về những người sống bên cạnh nhà mình ở Westminster); ở bà có cái dáng vẻ của một con chim, một nàng chim giẻ cùi, xanh lam, nhẹ nhàng, sôi nổi, dù bà đã quá năm mươi, và đã bạc trắng mái đầu từ khi ngã bệnh. Bà đứng đó, không hề nhìn thấy ông, chờ để băng qua đường, người thật thẳng.

Vì khi đã sống ở Westminster – bao nhiêu năm nhỉ? – hơn hai mươi rồi – người ta cảm thấy thậm chí giữa những xe cộ giao thông qua lại, hay khi tản bộ trong đêm, Clarissa luôn tỏ ra quả quyết, một sự im lặng, hay vẻ nghiêm trang riêng biệt; một sự ngập ngừng vô tả, một trạng thái hồi hộp (nhưng người ta bảo có thể đó là do tim bà đã chịu ảnh hưởng của bệnh cúm) trước khi tháp Big Ben đổ chuông. Kia rồi! Nó đã trầm trầm vang dội. Đầu tiên là một âm thanh cảnh báo, như âm nhạc, rồi tới thời khắc, bất khả vãn hồi. Những đường tròn xám xịt nặng trĩu tan biến khỏi bầu không khí. Chúng ta thật là những kẻ ngu xuẩn xiết bao, bà nghĩ khi băng qua phố Victoria. Vì chỉ có Trời mới biết vì sao người ta yêu nó như thế, cách người ta nhìn nó như thế, tạo nên nó, dựng nó lên xung quanh người ta, xô đổ nó, rồi mỗi khoảnh khắc lại làm mới nó; nhưng những người đàn bà lôi thôi lếch thếch nhất, buồn nản hay bất hạnh nhất, đang ngồi trên những bậc thềm (uống sự suy sụp của họ), làm một việc như nhau, không thể bị xử lý bởi những đạo luật của Quốc hội; bà cảm thấy lạc quan, chính vì nguyên nhân đó: họ yêu cuộc sống. Trong đôi mắt của mọi người, trong từng nhịp điệu, bước đi nặng nề hay khó nhọc; trong âm thanh ồn ào nhiệt náo; những cỗ xe ngựa, xe hơi, xe buýt, xe tải, những người bán sandwich ngược xuôi như những con thoi; những ban nhạc kèn đồng; những cái đàn thùng; trong tiếng gầm vang đắc thắng, lanh lảnh và cao vút lạ lùng của những chiếc phi cơ bên trên đầu là điều mà bà yêu mến; cuộc sống; London; khoảnh khắc này của tháng Sáu.

Bởi giờ đang giữa tháng Sáu. Cuộc chiến tranh đã kết thúc, ngoại trừ một ai đó như bà Foxcrott ở Đại sứ quán đêm qua đã đau xé cõi lòng vì cậu thanh niên khôi ngô đó đã bị giết và giờ đây ngôi trang viên cũ phải chuyển sang cho một người em họ; hoặc phu nhân Bexborough, người đã mở một cửa hàng phúc thiện, người ta bảo, với bức điện tín trong tay bà ta, rằng John, đứa con bà yêu mến nhất, đã bị giết chết; nhưng nó đã kết thúc; tạ ơn Trời – kết thúc. Giờ là tháng Sáu. Đức Vua và Hoàng hậu đang ở trong Hoàng cung. Và khắp mọi nơi, dù trời vẫn còn sớm lắm, có tiếng gõ móng ầm ầm của những con ngựa pony đang phi nhanh, tiếng đập của những cây vợt crickê; sân Lords, Ascot và Ravelagh và tất cả các sân chơi còn lại được bao bọc trong một bầu không khí mềm mại, xanh xám, mà, khi ánh ngày lên, sẽ bung ra, và đáp xuống những thảm cỏ, những mảnh sân nơi những con ngựa pony nhảy chồm lên, hai chân trước gõ mạnh lên mặt đất, rồi phóng lên, những chàng thanh niên xoay tròn, những cô gái cười khanh khách trong những chiếc váy muslin trong suốt, những kẻ mà ngay cả lúc này, sau khi khiêu vũ suốt đêm, đang dắt những con chó lông xồm buồn cười đi dạo; và ngay cả lúc này, vào giờ này, những quý bà thừa kế tước hiệu kín đáo đang phóng ra phố trong những chiếc xe hơi để làm những việc nho nhỏ bí ẩn; và những người chủ tiệm đang lu bu trong bên trong tiệm với những viên đá quý và kim cương, những bộ trâm cài tóc cũ kỹ đáng yêu xanh màu biển hồi thế kỷ mười tám để dụ dỗ những người Mỹ (nhưng người ta phải tiết kiệm, không vội vàng mua này mua nọ cho Elizabeth), cả bà nữa, cũng yêu thích nó như trước kia với một niềm đam mê phi lý và chân thật, là một phần của nó, vì ông cha của bà từng là triều thần dưới thời các vua Georges; cả bà, ngay đêm đó cũng sẽ thắp sáng đèn đuốc để tổ chức bữa tiệc của mình. Nhưng lạ lùng biết bao, khi bước vào công viên, sự thinh lặng; màn sương mù; tiếng lao xao; những con vịt hạnh phúc đang bơi chậm rãi; những con chim bồ nông đang bước lạch bạch; và kẻ đang đi tới, lưng quay về phía tòa nhà Chính phủ một cách thích đáng nhất, mang theo một cái tráp có đóng dấu Quân đội Hoàng gia có thể là ai nhỉ, còn ai khác ngoài Hugh Whitbread; ông bạn cũ Hugh của bà – Hugh đáng ngưỡng mộ!

 “Chúc buổi sáng tốt lành, Clarissa!” Hugh lên tiếng, hơi cường điệu, vì họ đã quen biết nhau từ hồi còn bé. “Bà đi đâu vậy?”

“Tôi thích đi bộ trong thành London.” Bà Dalloway đáp. “Thật sự, nó tốt hơn đi bộ ở miền quê.”

Không may là họ chỉ tới đây để khám bệnh. Những người khác tới đây để ngắm những bức tranh; xem kịch opera; đưa con gái của họ đi dạo mát; còn gia đình Whitbread thì đến “để khám bệnh.” Đã vô số lần Clarissa phải viếng thăm Evelyn Whitbread trong căn phòng của bệnh xá. Phải chăng Evelyn lại ngã bệnh? Evelyn thấy rất khó chịu trong người, Hugh nói, thể hiện qua cách bĩu môi hay bộ quần áo bảnh bao, vẻ khôi ngô cực kỳ nam tính, và thân hình được che phủ một cách hoàn hảo của ông (hầu như ông luôn ăn mặc rất trang nhã, nhưng người ta cho là ông phải như vậy, với một công việc nho nhỏ trong Hoàng cung) rằng vợ của ông bị yếu trong người, không có gì nghiêm trọng, với tư cách một người bạn cũ, Clarissa Dalloway sẽ hoàn toàn thấu hiểu, không cần ông phải nói cụ thể. Ồ, vâng, tất nhiên bà hiểu; thật phiền; và đồng thời cảm thấy một ý thức rất thân thương, rất kỳ lạ, về cái mũ của mình. Không phải loại mũ dành cho buổi sáng sớm, có phải không? Bởi Hugh luôn khiến cho bà cảm thấy, khi ông vội vã đi tiếp, giơ cao mũ với vẻ khá ngông cuồng và bảo đảm với bà rằng bà có thể là một cô gái mười tám tuổi, và dĩ nhiên ông sẽ tới dự buổi tiệc tối nay, Evelyn đã hoàn toàn dứt khoát, chỉ có thể hơi muộn chút xíu, sau bữa tiệc ở Hoàng cung mà ông phải đưa một trong mấy cậu con trai của Jim tới – bà luôn cảm thấy hơi thất thế bên cạnh Hugh; giống như một nữ sinh; nhưng gắn bó với ông, phần vì luôn hiểu biết ông, nhưng bà nghĩ ông là một gã tốt bụng theo cách của ông, dù suýt nữa ông đã khiến cho Richard nổi điên lên, còn về phần Peter Walsh, mãi tới hôm nay ông ấy vẫn chưa bao giờ tha thứ cho bà về việc ưa thích Hugh.

Bà có thể nhớ hết cảnh tượng này sang cảnh tượng khác ở Bourton – Peter nổi giận; Hugh thì không, dĩ nhiên, cỡ nào ông cũng hòa đồng được, nhưng vẫn không phải là một vẻ khờ khạo tích cực như kiểu của Peter; không đơn giản là một cái hình nộm để gắn tóc giả của một anh thợ hớt tóc. Khi bà mẹ già của ông muốn ông thôi chụp ảnh hay đưa bà ấy tới Bath, ông thực hiện nó, không nói lời nào; ông thật sự vị tha, còn về nhận định, như Peter từng bảo, rằng ông không có quả tim, không có đầu óc, không có thứ gì ngoài những cung cách hành xử và nền giáo dục của một quý ông người Anh, thì đó là điều tệ hại nhất ở Peter thân yêu của bà; và Hugh đáng được khoan dung; có thể khó mà chịu nổi ông, nhưng ông lại rất đáng yêu khi cùng tản bộ với nhau trong một buổi sáng như hôm nay.

(Tháng Sáu đã ló dạng trên từng chiếc lá của những hàng cây. Những bà mẹ ở khu Pimlico đang cho con bú. Các thông điệp đang được chuyển từ Hạm đội tới Bộ Hải quân. Có vẻ như phố Arlington và Piccadilly đã phá vỡ bầu không khí trong công viên và nâng cao, một cách sôi nổi nhiệt tình, những chiếc lá của nó, trên những đợt sóng của sức sống thiêng liêng mà Clarissa yêu mến. Để nhảy múa, để lướt trôi, bà yêu thích tất cả những điều đó.)

Vì có vẻ như họ đã xa cách nhau suốt mấy trăm năm, bà và Peter; bà chưa bao giờ viết lá thư nào, còn những lá thư của ông ấy thì khô khốc; nhưng đột nhiên bà chợt nảy ra ý nghĩ, Nếu bây giờ ông ấy ở đây với mình, ông ấy sẽ nói gì? – một số ngày, một số cảnh tượng đã mang ông ấy trở về với bà một cách bình thản, không còn nỗi cay đắng cũ; có lẽ đây là sự tưởng thưởng cho việc quan tâm tới mọi người; họ đã quay lại giữa công viên St. James vào một sáng đẹp trời, thật vậy. Nhưng Peter – bất chấp ngày hôm đó có thể đẹp cỡ nào, những cây cối và hoa cỏ, và cô gái nhỏ mặc áo hồng – Peter không bao giờ trông thấy thứ nào trong tất cả những điều đó. Ông ấy sẽ đeo kính vào, nếu bà bảo ông ấy; ông ấy sẽ nhìn. Điều mà ông quan tâm là tình trạng của thế giới; vĩnh viễn vẫn là thơ của Wagner[1], Pope[2], tính cách của mọi người, và những nhược điểm của linh hồn bà. Ông ấy đã trách móc bà thậm tệ biết bao! Họ đã tranh cãi nhiều biết bao! Bà sẽ lấy một ông thủ tướng và đứng ở đầu cầu thang; ông ấy đã gọi bà là nữ chủ nhân hoàn hảo (bà đã khóc vì câu nói đó trong phòng ngủ), bà có những phẩm chất của nữ chủ nhân hoàn hảo, ông ấy bảo.

           Thế nên bà vẫn sẽ nhận ra mình đang tranh luận ở công viên St. James, vẫn chứng tỏ  rằng bà đúng – và bà cũng đã không kết hôn với ông ấy. Vì trong hôn nhân, cần phải có một tờ chứng nhận nho nhỏ, một sự độc lập nho nhỏ giữa những người sống chung hết ngày này sang ngày khác trong cùng một ngôi nhà; thứ mà Richard đã cho bà, và bà đã cho ông ấy. (Chẳng hạn, sáng nay ông ấy đi đâu? Một ủy ban nào đó, bà chưa bao giờ hỏi đó là ủy ban gì?) Nhưng với Peter, mọi thứ phải được chia sẻ; mọi thứ phải được thảo luận. Và điều đó thật quá sức chịu đựng, và khi cái cảnh tượng đó diễn ra trong khu vườn nhỏ, cạnh đài phun nước, bà phải chia tay với ông, không thì họ sẽ bị hủy diệt, cả hai người đều bị hủy hoại, bà tin chắc vậy; dù bà đã mang theo suốt nhiều năm, như một mũi tên ghăm chặt vào tim, nỗi u sầu, thống khổ; thế rồi sự kinh khủng của khoảnh khắc khi ai đó nói với bà trong một buổi hòa nhạc rằng ông ấy đã cưới một người phụ nữ gặp gỡ trên một con tàu sang Ấn Độ! Bà không bao giờ quên được tất cả những chuyện ấy! Ông ấy gọi bà là một kẻ lạnh lùng, tàn nhẫn, đoan trang vờ vịch. Bà không bao giờ hiểu ông ấy thích thế nào. Nhưng có lẽ những người đàn bà Ấn Độ đó làm được – những cô nàng khờ dại, xinh xắn, mong manh, ngốc nghếch. Và bà đã phí hoài lòng thương hại của mình. Vì ông ấy hoàn toàn hạnh phúc, ông ấy quả quyết với bà – hoàn toàn hạnh phúc, dù ông ấy chưa hề làm một điều nào mà họ từng nói tới; trọn cuộc đời ông ấy là một sự thất bại. Điều này vẫn còn khiến cho bà nổi giận.

           Bà đã tới cổng công viên. Bà đứng một hồi, nhìn những chiếc xe buýt hai tầng trên phố Piccadilly.

           Giờ bà sẽ không nói với bất kỳ một ai trên đời rằng họ như thế này hoặc như thế nọ. Bà cảm thấy rất trẻ trung; đồng thời lại già nua vô tả. Bà xắn như một lưỡi dao qua mọi thứ; đồng thời lại ở ngoài lề, dõi nhìn theo. Bà có một cảm giác thường xuyên, trong lúc quan sát những chiếc taxi, về tình trạng ở xa, thật xa, ngoài biển khơi và cô độc; bà luôn có cảm giác rằng sống dù chỉ một ngày là rất, rất nguy hiểm. Bà không nghĩ rằng mình thông minh hay quá khác biệt. Bà không thể nghĩ ra làm thế nào bà có thể đi qua cuộc đời dựa vào vài nhánh kiến thức mà cô Daniels đã trao cho họ. Bà chẳng biết gì hết; ngôn ngữ không, lịch sử không; hiện giờ bà ít khi đọc một cuốn sách, ngoại trừ những cuốn hồi ký khi lên giường; thế nhưng đối với bà nó cực kỳ hấp dẫn, tất cả những thứ này; những chiếc xe taxi chạy ngang qua; và bà sẽ không nói về Peter. Bà sẽ không nói về mình, Tôi thế này, Tôi thế nọ.

           Tài năng thiên phú duy nhất của bà là hiểu biết mọi người hầu như bằng bản năng, bà nghĩ, tiếp tục bước đi. Nếu bạn bỏ bà vào một căn phòng với ai đó, lưng bà sẽ cong lên như lưng một con mèo; hoặc bà sẽ kêu rừ rừ như mèo. Tòa nhà Devonshire, tòa nhà Bath, ngôi nhà có con vẹt mào Trung Quốc, có lần bà đã nhìn thấy chúng sáng rực ánh đèn; và nhớ tới Sylvia, Fred, Sally Seton – những vị chủ nhà hiếu khách; và cuộc khiêu vũ suốt đêm; những cỗ xe ngựa ra chợ nặng nề lướt qua; và trở về nhà qua công viên. Bà nhớ có lần đã ném một đồng siling xuống hồ Serpertine. Nhưng người ta nhớ mọi thứ; cái bà thích là điều này, tại đây, ngay lúc này, trước mặt bà; vị phu nhân mập mạp trong cỗ xe. Vậy có quan trọng gì không, bà tự hỏi, việc đi về phía phố Bond, có gì quan trọng không khi bà phải từ bỏ hoàn toàn, không tài nào tránh khỏi; tất cả những thứ này phải tiếp diễn mà không có bà; bà có ghét bỏ nó không? hay niềm tin rằng cái chết là sự kết thúc hoàn toàn không mang lại chút an ủi nào? nhưng theo cách nào đó, trên những đường phố London, trên sự thăng trầm của vạn vật, ở đây, ở đó, bà đã sống sót, Peter đã sống sót, sống trong nhau, bà là một phần, bà chắc chắn, của những cây cối ở nhà, của ngôi nhà ở đó, xấu xí, tất cả tan rã thành từng mảnh như đã diễn ra; là một phần của những người bà chưa bao giờ gặp; đang trải ra như một làn sương mù giữa những người bà biết rõ nhất, những người nâng bà lên nhánh cây của họ như bà đã nhìn thấy những cây cối nâng một làn sương, nhưng nó lan trải ra xa mãi, cuộc đời bà, bản thân bà. Nhưng bà đã mơ gì khi nhìn vào cửa sổ tiệm của Hatchard? Bà đang cố khôi phục lại điều gì? Hình ảnh bình minh trắng nào ở miền quê, như bà đã đọc trong cuốn sách bày bán công khai:

           Đừng e sợ nữa sức nóng của vầng thái dương,

           Hay những cơn thịnh nộ của mùa đông giận dữ[3]

           Cái lứa tuổi muộn màng này của kinh nghiệm trần thế đã nuốt chững tất cả bọn họ, đàn ông và phụ nữ, một cái giếng đầy nước mắt. Những giọt lệ và những nỗi u sầu của lòng can đảm và sự chịu đựng; một thái độ thẳng thắn và khắc kỷ tới độ hoàn hảo. Cứ nghĩ, chẳng hạn, về người phụ nữ mà bà ngưỡng mộ nhất, Phu nhân Bexborough, đang mở cửa hàng phúc thiện.

           Có cuốn “Những chuyến dạo chơi và những cuộc hội hè của Jorrocks”[4]; có cuốn “Xát xà bông”[5], “Những hồi ức của bà Asquith”[6] và “Săn thú lớn ở Nigeria”[7], tất cả đều bày bán công khai. Luôn có rất nhiều cuốn sách; nhưng dường như không có cuốn nào hoàn toàn thích hợp để mang tới dưỡng đường cho Evelyn Whitbread.

           Khi Clarissa bước vào phòng, không thứ gì có thể giúp cho bà ấy vui lên và làm cho vẻ ngoài của người phụ nữ nhỏ bé đã khô héo không tài nào tả xiết đó trở nên thân mật, dù chỉ trong khoảnh khắc; trước khi họ lấy lại sự điềm tĩnh cho cuộc chuyện trò tràng giang đại hải thông thường về những chứng bệnh của phụ nữ. Bà mong muốn điều đó biết bao – rằng trông mọi người sẽ hài lòng khi bà bước vào, Clarissa thầm nghĩ và quay lưng bước trở lại phía phố Bond, bực dọc, vì việc phải có những lý do khác để làm các thứ là điều xuẩn ngốc. Có lẽ tốt hơn bà nên nằm trong số những người giống như Richard, những kẻ làm các thứ là vì chính bản thân chúng, bà nghĩ, chờ để băng qua đường, nửa phần thời gian bà đã làm những thứ không đơn giản, không vì chính bản thân chúng; mà là để mọi người suy nghĩ thế này thế khác; bà biết vậy là hoàn toàn ngu ngốc (và lúc này viên cảnh sát giơ bàn tay lên) vì chưa hề có ai bị lừa dù chỉ trong một giây. Hoặc giá mà bà có thể sống lại một lần nữa đời mình! bà nghĩ, bước lên vệ đường, thậm chí có thể nhìn theo một cách khác hẳn!

           Trước hết, bà sẽ ngăm ngăm như Phu nhân Bexborough, với một làn da giống như da thuộc và đôi mắt xinh đẹp. Bà sẽ, giống như Phu nhân Bexborough, chậm rãi và trang nghiêm; khá to con; quan tâm tới chính trị như một gã đàn ông; với một ngôi nhà nông thôn; rất có phẩm cách, rất chân thành. Thay vì thế, bà có một thân hình nhỏ nhắn mảnh khảnh; một gương mặt nhỏ bé buồn cười, nhọn như mỏ của một con chim. Đúng là bà duy trì tốt vóc dáng của mình; có đôi bàn tay và bàn chân đẹp, và ăn mặc coi được, nếu xét tới việc bà tiêu tiền ít. Nhưng thường thường hiện giờ, cái thân thể bà mang (bà dừng lại để nhìn một bức tranh Hà Lan), cái thân thể này, với mọi khả năng của nó, dường như không có gì – không có gì cả. Bà có một ý nghĩ kỳ quặc nhất về việc mình trở nên vô hình; không ai nhìn thấy; không ai biết tới; lúc này không còn hôn nhân, không còn con cái, mà chỉ còn quá trình lạ lùng và khá nghiêm trang với số còn lại bọn họ, ngược lên phố Bond, bà Dalloway đang hiện hữu này; thậm chí không còn Clarissa; chỉ bà Richard Dalloway đang hiện hữu này.

           Phố Bond mê hoặc bà; phố Bond vào buổi sớm mai của mùa này; những lá cờ đang tung bay; những cửa hiệu; không nước văng tung tóe; không ánh sáng lấp lánh; một cuộn vải tuýt trong cửa tiệm nơi cha bà đã mua những bộ comlê trong suốt năm mươi năm; vài hạt ngọc trai; cá hồi trên một tảng nước đá.

           “Đó là tất cả,” bà nói, nhìn tiệm của người bán cá. “Đó là tất cả,” bà lặp lại, dừng lại giây lát ở cửa sổ của một tiệm bán găng tay, nơi mà, trước chiến tranh, bạn có thể mua những đôi găng tay gần như tuyệt hảo. Và ông chú già William của bà thường bảo một quý cô được biết tới nhờ giày và găng tay của cô ta. Một sáng nọ giữa cuộc chiến ông đã trở người trên cái giường. Ông đã nói, “Chú đã có đủ rồi.” Những đôi găng tay và giày; bà có một đam mê đối với những đôi găng tay; nhưng con gái của bà, Elizabeth của bà, không hề quan tâm tới thứ nào trong số đó.

           Không một mảy may, bà nghĩ, đi tiếp dọc phố Bond tới một cửa hiệu nơi họ để dành hoa cho bà khi bà tổ chức một bữa tiệc. Elizabeth thật sự quan tâm tới con chó của nó hơn tất cả mọi thứ. Cả ngôi nhà sáng nay đầy mùi hắc ín. Tuy nhiên con chó Grizzle tội nghiệp vẫn tốt hơn là cô Kilman; chứng sốt ho của chó và hắc ín và tất cả những thứ còn lại vẫn tốt hơn là việc ngồi ê a trong một căn phòng ngủ ngột ngạt với một cuốn kinh cầu nguyện! Tốt hơn bất cứ thứ gì, bà có ý muốn nói thế. Nhưng có thể nó chỉ là một cụm từ, như Richard nói, giống cụm từ cửa miệng của tất cả mọi cô gái. Có thể đó là trạng thái của tình yêu. Nhưng sao lại với cô Kilman? Người dĩ nhiên đã bị đối xử một cách tệ hại; người ta phải khoan dung cho điều đó, và Richard bảo cô ta có khả năng, thật sự có đầu óc về mặt lịch sử. Dù sao, không thể tách rời họ được, và Elizabeth, con gái của bà, đã tới dự cuộc họp nhóm đạo; nó đã ăn mặc đẹp biết bao, nó đã đối xử tốt biết bao với những người tới ăn trưa mà nó không hề quan tâm chút xíu nào, theo kinh nghiệm của bà, trạng thái mê ly trong tôn giáo khiến mọi người trở nên tàn nhẫn (những chính nghĩa cũng vậy); làm u mê những cảm giác của họ, vì cô Kilman sẽ làm bất cứ điều gì cho những người Nga, chịu đói gần chết vì những người Úc, nhưng lại kín đáo gây đau khổ cho người khác; cô ta rất vô cảm, mặc một cái áo khoác vải cao su màu lục. Cô ta mặc cái áo đó hết năm này sang năm khác; cô ta toát mồ hôi; cô ta không bao giờ ở trong phòng năm phút mà không khiến cho bạn cảm thấy sự ưu việt của cô ta, sự thấp kém của bạn; cô ta nghèo khổ ra sao; bạn giàu có ra sao; cô ta sống ra sao trong một khu ổ chuột, không một tấm màn, một cái giường, một tấm thảm hay bất cứ thứ gì có thể có, toàn bộ linh hồn của cô ta trở nên han rỉ với nỗi thống khổ gắn chặt vào nó; cô ta bị sa thải khỏi trường trung học hồi chiến tranh – một con người tội nghiệp rất đỗi không may! Vì không phải người ta ghét cô ta mà ghét cái ý tưởng về cô ta, mà không ngờ gì nữa, đã tự nó tập hợp trong chính nó nhiều thứ không phải là cô Kilman; đã trở thành một trong những bóng ma mà người ta chiến đấu với chúng trong đêm; một trong những bóng ma đứng dạng chân bên trên chúng ta và hút lấy nửa phần máu huyết của chúng ta, những kẻ thống trị và những tên bạo chúa; vì không ngờ gì nữa, với một cú gieo súc sắc khác, hẳn bà sẽ yêu mến cô Kilman nếu như người da đen có địa vị cao hơn người da trắng! Nhưng không phải trong cõi đời này. Không.

           Tuy nhiên, việc con quái vật hung bạo này khuấy động trong lòng khiến bà thấy khó chịu! Việc nghe thấy tiếng những nhánh cây gãy răng rắc và cảm thấy những cái móng guốc nện xuống những chiều sâu của khu rừng ngập lá đó, linh hồn; không bao giờ cảm thấy hoàn toàn hài lòng, hay hoàn toàn có an ninh, vì con quái vật đó sẽ khuấy động vào bất cứ lúc nào, niềm căm ghét đó, nhất là từ khi bà bị bệnh, có khả năng khiến cho bà cảm thấy bị cào cấu, bị gây thương tổn bên trong xương sống; mang tới cho bà nỗi đau thể chất, và khiến cho mọi lạc thú trong vẻ đẹp, trong tình bạn, trong cuộc sống an lành, trong việc được yêu thương và mang lại niềm vui cho ngôi nhà của bà bị chấn động, run rẩy và cong oằn như thể thật sự có một con quái vật đang đào xới trên mái nhà, như thể toàn bộ chiếc áo giáp của sự hài lòng không là gì khác ngoài tình yêu chính bản thân mình! Niềm căm ghét này!

           Vớ vẩn, vớ vẩn! Bà kêu lên với chính mình, đi ào qua những cánh cửa xoay của những tiệm bán hoa trên phố Mulberry.

           Bà tiến tới, nhẹ nhàng, cao, người rất thẳng, được chào hỏi ngay lập tức bởi cô Pym có gương mặt tròn xoe và đôi bàn tay luôn đỏ ửng, như thể chúng đã bị nhúng trong nước lạnh cùng với những nhánh hoa.

 

Một trang bản thảo viết tay tác phẩm Mrs Dalloway của Woolf

            
Có nhiều loại hoa: phi yến, đậu hoa, những chùm tử đinh hương; và hoa cẩm chướng, hàng đống hoa cẩm chướng. Có hoa hồng; có hoa diên vĩ. Ồ, phải – bà hít vào mùi thơm ngọt ngào của khu vườn địa đàng trong lúc đứng trò chuyện với cô Pym, người chịu sự giúp đỡ của bà, và nghĩ rằng bà tử tế, vì bà đã tử tế từ nhiều năm trước; rất tử tế, nhưng năm nay trông bà già hơn, đang xoay đầu từ phía này sang phía khác giữa những đóa hoa diên vĩ và hoa hồng, và gật đầu chào những chùm tử đinh hương với đôi mắt khép hờ, hít vào mùi thơm ngào ngạt, sự dịu mát tuyệt trần, sau cảnh náo nhiệt trên phố xá. Và sau đó, khi mở mắt ra, những bông hồng nằm trong những cái khay đan bằng nhánh liễu gai trông tươi tắn như tấm vải lanh xếp nếp vừa mới giặt sạch từ một tiệm giặt ủi; và những bông cẩm chướng đỏ thẫm, nghiêm trang, đang ngẩng cao đầu; và tất cả những bông đậu hoa trải ra trong những cái bát, tím man mác, trắng tuyết, xanh nhạt – như thể đang là chiều tối và những nàng thiếu nữ mặc váy dài vừa bước ra để hái những bông đậu hoa và bông hồng sau khi một ngày hè huy hoàng, với bầu trời gần như xanh thẫm, với những đóa hoa phi yến, hoa cẩm chướng và huệ trắng, đã trôi qua; và đây là khoảnh khắc giữa sáu và bảy giờ khi mọi loài hoa – hoa hồng, phi yến, diên vĩ, tử đinh hương – tỏa sáng; trắng, tím, đỏ, cam đậm; mỗi bông hoa dường như tự bốc cháy một cách mềm mại, thuần khiết trong những luống đất mờ sương; và bà yêu biết bao những con bướm đêm trắng xám đang bay vòng vòng, trên cái bánh nướng màu đỏ anh đào, trên những đóa hoa anh thảo ban chiều!

           Và trong lúc bà bắt đầu đi cùng cô Pym từ chậu hoa này sang chậu hoa khác, chọn lựa, bà tự nhủ, vớ vẩn, vớ vẩn, ngày càng dịu dàng hơn, như thể vẻ đẹp này, mùi thơm này, màu sắc này, và việc cô Pym yêu quý bà, tin cậy bà, là một làn sóng mà bà để cho lướt trôi qua người mình và trùm lên niềm căm ghét đó, con quái vật đó, bao trùm lên tất cả; và nó nâng bà lên cao, lên cao mãi khi – Ồ! Có một tiếng pít-tông nổ trên đường phố bên ngoài!

           “Trời, mấy chiếc xe hơi đó!” cô Pym nói, bước tới cửa sổ để nhìn, quay trở lại, với những bông đậu hoa đầy ắp trên đôi cánh tay, và mỉm cười với vẻ hối lỗi như thể những chiếc xe hơi đó, những cái lốp xe hơi đó, tất cả đều là lỗi của cô ta.

           Cú nổ thô bạo khiến cho bà Dalloway nhảy nhổm lên và cô Pym đi tới cửa sổ và xin lỗi xuất phát từ một một chiếc xe hơi đã được lôi sang một phía vệ đường ngay đúng chỗ đối diện với cửa sổ của tiệm Mulberry. Những khách qua đường dừng lại và dòm ngó, dĩ nhiên, đã có đủ thời gian để nhìn thấy một gương mặt rất quan trọng nổi lên trên tấm màn dày màu xám bồ câu, trước khi một bàn tay đàn ông kéo bức màn xuống và người ta không còn thấy gì nữa trừ một ô vuông màu xám bồ câu.

           Thế nhưng lời đồn thổi ngay lập tức lan truyền từ giữa phố Bond tới phố Oxford ở đầu này, tới tiệm nước hoa của Atkinson ở đầu kia, lan đi một cách vô hình, vô thanh, như một đám mây mỏng như voan trôi nhanh trên những ngọn đồi, thật sự buông rơi trên những gương mặt mà chỉ một giây trước đó cực kỳ rối loạn sự điềm tĩnh và lặng lẽ bất ngờ của một đám mây. Nhưng giờ đây sự bí ẩn đã quét đôi cánh của mình qua họ; họ đã nghe một giọng nói đầy quyền lực; linh hồn của tôn giáo đang ra ngoài dạo chơi với đôi mắt che kín và đôi môi mở rộng. Nhưng không ai biết người ta đã nhìn thấy gương mặt của ai. Có phải đó là mặt của Hoàng tử xứ Wales, của Hoàng hậu, của Thủ tướng? Đó là gương mặt của ai? Không ai biết.

           Edgar J. Watkiss, với cuộn ống chì quấn quanh cánh tay, nói lớn tiếng, với một vẻ hài hước, tất nhiên: “Xơ của Thủ táng.[8]”

           Septimus Warren Smith, kẻ nhận ra mình không thể đi qua, đã nghe thấy lời của anh ta.

           Septimus Warren Smith, độ ba mươi tuổi, mặt mày nhợt nhạt, mũi khoằm, mang một đôi giày nâu và mặc một chiếc áo khoác tồi tàn, với đôi mắt màu nâu lục nhạt chứa đựng một nỗi e sợ khiến cho những người hoàn toàn xa lạ cũng trở nên e sợ. Thế giới đã vung ngọn roi của nó lên; nó sẽ hạ xuống chỗ nào?

           Mọi thứ trở nên bất động. Tiếng xình xịch của những động cơ xe hơi nghe như thể một mạch máu đang đập dồn dập một cách bất thường qua toàn bộ một cơ thể. Mặt trời trở nên nóng lạ lùng vì chiếc xe hơi đã dừng ở bên ngoài cửa sổ tiệm Mulberry; những quý bà lớn tuổi trên tầng hai của những chiếc xe buýt hai tầng bung mấy cái ô đen của họ ra; chỗ này một cái ô xanh lục, chỗ nọ một cái ô đỏ mở ra với một tiếng bụp nho nhỏ. Bà Dalloway bước tới cửa sổ nhìn ra với đôi tay ôm đầy những nhánh đậu hoa, gương mặt nhỏ nhắn hồng hào cau lại với vẻ dò hỏi. Mọi người đều nhìn vào chiếc xe hơi. Septimus nhìn. Những cậu bé cưỡi xe đạp nhảy xuống xe. Giao thông ùn tắt. Và chiếc xe hơi nằm chình ình ở đó, với những tấm màn buông kín, và bên trên chúng là một hình vẽ lạ lùng giống như một cái cây, Septimus nghĩ, và cái cây này dần dà thu hút mọi thứ tới một điểm trung tâm trước mắt anh, như thể một điều kinh khủng nào đó đã gần như lên tới bề mặt và sắp sửa bùng lên thành những ngọn lửa, khiến anh hoảng hốt. Thế giới chao động, run rẩy và đe dọa bùng lên thành những ngọn lửa. Mình chính là người chắn đường, anh nghĩ. Không phải mọi người đang nhìn ngó và chỉ vào anh; không phải anh đứng thừ ra đó, chôn chân trên vỉa hè, là vì một mục đích hay sao? Nhưng vì mục đích gì?

           “Chúng ta đi tiếp đi, Septimus.” Vợ anh nói. Một phụ nữ nhỏ nhắn, với đôi mắt to trên một gương mặt nhọn vàng bủng; một cô gái Ý.

           Nhưng bản thân Lucrezia không thể không nhìn vào chiếc xe và hình vẽ cái cây trên những tấm màn. Có phải Hoàng hậu ở trong đó không – có phải bà đang đi mua sắm?

           Tay tài xế, lúc nãy đã mở thứ gì đó, xoay thứ gì đó, đóng thứ gì đó lại, trèo lại vào xe.

“Đi thôi.” Lucrezia nói.

           Nhưng chồng cô, vì họ đã lấy nhau được bốn năm năm, nhảy chồm lên, nhìn chòng chọc, và bảo: “Được rồi!” một cách giận dữ, như thể cô đã cắt ngang ý nghĩ của anh.

Hẳn mọi người đã chú ý; hẳn mọi người đã thấy. Mọi người, cô nghĩ, nhìn đám đông đang chong mắt ngó vào chiếc xe hơi; người Anh, với con cái, lũ ngựa và quần áo của họ, mà cô ngưỡng mộ theo cách nào đó; nhưng giờ họ là “mọi người,” vì Septimus đã nói: “Tôi sẽ tự sát”; nói ra một điều kinh khủng như thế. Giả sử họ đã nghe thấy anh ta? Cô nhìn đám đông. Giúp với, giúp với! Cô muốn kêu lên với những cậu bé và những người phụ nữ giúp việc cho những ông chủ hàng thịt. Giúp với! Mới mùa thu trước cô và Septimus đã đứng ở bến tàu, quấn chung một tấm áo choàng, và Septimus đang đọc một tờ báo thay vì nói chuyện, cô đã giật phắt nó khỏi tay anh và cười chế giễu ông già đang nhìn họ! Nhưng người ta che đậy sự thất bại. Cô phải đưa anh ta vào một công viên nào đó.

           “Giờ chúng sẽ băng qua đường.” Cô nói.

           Cô ta có một quyền hạn đối với cánh tay của anh, dù anh không hề có chút cảm giác nào. Anh sẽ trao tay cho cô ta, kẻ rất đơn giản, rất bốc đồng, chỉ mới hai mươi bốn tuổi, không có người bạn nào ở Anh, đã rời nước Ý vì anh, một mẩu xương.

           Chiếc xe hơi với những tấm màn buông phủ và một vẻ bí hiểm tiếp tục tiến tới phố Piccadilly, vẫn bị dòm ngó săm soi, vẫn làm cho những gương mặt ở cả hai bên đường gợn lên cùng một hơi thở sùng kính ảm đạm mà không ai biết là dành cho Hoàng hậu, Hoàng tử hay Thủ tướng. Bản thân gương mặt đó chỉ bị ba người nhìn thấy một lần duy nhất trong vài giây. Ngay cả giới tính lúc này cũng đang trong vòng tranh cãi. Nhưng chắc chắn là có nhân vật lớn đang ngồi trong đó; nhân vật lớn đã đi ngang, ẩn nấp, xuôi xuống phố Bond, chỉ di chuyển cách những thường dân chiều rộng của một bàn tay. Có thể đây là lần đầu tiên và lần cuối cùng họ ở trong phạm vi nói chuyện với hoàng tộc nước Anh, với cái biểu tượng lâu dài của quốc gia sẽ được những nhà khảo cổ hiếu kỳ biết tới, khi chọn lọc những tàn tích của thời gian, khi London là một con đường mòn um tùm cỏ và tất cả những kẻ hối hả dọc vỉa hè đó trong buổi sáng Thứ tư này chỉ còn là những khúc xương với vài chiếc nhẫn cưới trộn lẫn trong tro tàn của họ và những lớp vàng trám răng của vô số cái răng sâu. Khi đó gương mặt trong chiếc xe hơi sẽ được biết tới.

           Có lẽ đó là Hoàng hậu, bà Dalloway nghĩ, bước ra khỏi tiệm Mulberry với những bó hoa; Hoàng hậu. Và trong giây lát, bà khoác lên một vẻ ngoài cực kỳ phẩm giá khi đứng cạnh tiệm bán hoa dưới ánh mặt trời trong lúc chiếc xe chạy ngang qua với vận tốc đi bộ, những tấm màn buông kín. Hoàng hậu sẽ tới một bệnh viện nào đó; Hoàng hậu đang mở một cửa hàng phúc thiện nào đó, Clarissa nghĩ.

           Sự chen lấn xô đẩy thật là kinh khủng đối với giờ này trong ngày. Lords, Ascot, Hurlingham, sân nào nhỉ? Bà tự hỏi, vì con đường đã bị nghẽn. Những tầng lớp trung lưu nước Anh đang ngồi nghiêng người ở tầng trên những chiếc xe buýt hai tầng với những cái gói và những chiếc ô, vâng, thậm chí cả áo lông, trong một ngày như thế này, thật lố bịch, thật khác với bất cứ điều gì người ta có thể hình dung; và bản thân Hoàng hậu đã bị trì hoãn; bản thân Hoàng hậu không thể đi qua. Clarissa bị kẹt lại ở một phía của phố Brook; ngài John Buckhurst, vị thẩm phán già ở phía bên kia, với chiếc xe ở giữa họ (ngài John đã nghỉ hưu nhiều năm nay và ưa thích một phụ nữ ăn mặc đẹp) khi tay tài xế, hơi nghiêng người, nói hay chỉ gì đó cho viên cảnh sát, tay này cúi đầu chào, giơ cánh tay lên và hất đầu, dời chiếc xe buýt hai tầng sang một bên và chiếc xe hơi chạy qua. Chậm rãi và rất yên lặng, nó tiến theo con đường của nó.

Clarissa đã đoán ra; Clarissa đã biết, tất nhiên; bà đã nhìn thấy một cái gì đó màu trắng, kỳ diệu, hình tròn, trong bàn tay của tay người hầu, một cái đĩa khắc một cái tên – của Hoàng hậu, của Hoàng tử xứ Wales, hay của Thủ tướng? – mà, với sức mạnh tự thân của vẻ huy hoàng, đã lóe lên (Clarissa nhìn thấy chiếc xe xa dần, biến mất) để bừng sáng giữa những giá đèn chùm, những vì sao lấp lánh, những bộ ngực căng cứng với những chiếc lá sồi, Hugh Whitbread và tất cả những đồng nghiệp của ông ta, những quý ông của nước Anh, trong đêm đó ở điện Buckingham. Và cả Clarissa cũng tổ chức một bữa tiệc. Bà hơi cứng người một chút; vì thế bà sẽ đứng ở đầu cầu thang.

Chiếc xe hơi đi khỏi, nhưng nó đã để lại một gợn sóng lăn tăn tràn qua những cửa tiệm bán găng tay, tiệm bán mũ và tiệm may ở cả hai bên đường của phố Bond. Trong ba mươi giây, tất cả những cái đầu đều nghiêng về một hướng – tới cái cửa sổ. Chọn một cặp găng tay – chúng nên dài tới bên dưới hay bên trên cùi chỏ, màu vàng chanh hay màu xám nhạt? – các quý bà dừng lại; khi câu  nói kết thúc đã có điều gì đó xảy ra. Một điều gì đó rất tầm thường trong những trường hợp đơn lẻ mà không thiết bị toán học nào, dù có khả năng truyền được những chấn động của Trung Quốc, có thể ghi lại sự rung động; thế nhưng trạng thái viên mãn của nó khá dữ dội và sự tầm thường của nó đòi hỏi cảm xúc; vì trong tất cả những tiệm mũ và tiệm may những người xa lạ nhìn nhau và nghĩ tới những người chết; tới lá quốc kỳ; tới Đế chế. Trong một tiệm rượu ở một phố hậu, một gã thuộc dân đã thóa mạ Hoàng gia Anh dẫn tới lời qua tiếng lại, những ly bia bị vỡ, và một cuộc cãi lộn om xòm, vang dội đến lạ lùng suốt quãng đường trong tai của những thiếu nữ đang mua áo lót trắng đính ruy băng trắng cho đám cưới của họ. Bởi sự bối rối bề mặt của chiếc xe đang chạy ngang qua khi chìm xuống đã lướt qua một điều gì đó rất sâu xa.

Lướt ngang qua phố Piccadilly, chiếc xe hơi quẹo xuống phố St. James. Những người đàn ông cao lớn, những người đàn ông lực lưỡng, những người đàn ông ăn mặc lịch sự với những chiếc áo đuôi tôm, áo sơ-mi trắng và tóc chải vuốt ra sau gáy, những người, vì những lý do khó phân biệt, đang đứng trong cửa sổ hình vòm của câu lạc bộ Brooks’s[9], với đôi bàn tay đặt sau đuôi áo khoác, đang nhìn ra, ý thức một cách bản năng rằng nhân vật lớn vừa mới đi ngang, và ánh sáng nhợt nhạt của sự hiện diện bất tử trùm lên họ như đã trùm lên Clarissa Dalloway. Ngay lập tức, họ đứng thậm chí thẳng hơn, bỏ tay xuống, và dường như sẵn sàng theo chân Quốc chủ của họ, nếu cần, tới họng khẩu đại bác, như những tiền nhân của họ đã làm trước đó. Những bức tượng bán thân trắng toát và những cái bàn nhỏ ở phía sau, bị che lấp bởi những cuốn tạp chí Tatler và những chai xô-đa, dường như cũng tán thành; dường như biểu thị cho cánh đồng lúa xào xạc và những thái ấp của nước Anh, và đáp lại tiếng bánh xe lăn lao xao như những bức tường của một hành lang thì thầm mở rộng và tạo âm vang cho một giọng nói đơn lẻ bởi sức mạnh của toàn thể một giáo đường. Shawled Moll với những bó hoa của mình trên vệ đường đã chúc cậu bé thân yêu an lành (tất nhiên đó là Hoàng tử xứ Wales) và hẳn sẽ tung số tiền bằng giá của một ca bia – một bó hoa hồng – vào phố St. James vì sự bốc đồng và lòng khinh miệt sự nghèo túng nếu như bà không nhìn thấy ánh mắt của viên cảnh sát đang dán vào mình, làm thui chột lòng trung thành của một bà già Ái Nhĩ Lan. Những tay lính gác ở phố St. James cúi chào; viên cảnh vệ của Hoàng hậu Alexandra tiếp nhận.

Trong lúc đó một đám đông nhỏ đã tập trung ở những cánh cổng của Điện Buckingham. Cả bọn đều là những người nghèo, bơ phờ nhưng tự tin, họ chờ đợi; nhìn vào bản thân cung điện với lá cờ đang tung bay; nhìn vào tượng Nữ hoàng Victoria sừng sững trên cái bục, ngưỡng mộ những thềm nước chảy của bà, những bụi phong lữ của bà; chọn từ những chiếc xe hơi trên đường The Mall, trước tiên chiếc này, rồi tới chiếc kia, tỏ bày cảm xúc một cách vô ích với những thường dân lái xe ra phố; khôi phục lại lòng tôn kính của họ, gìn giữ không để cho nó lụi tàn trong lúc hết chiếc xe hơi này tới chiếc khác chạy qua; và suốt thời gian đó vẫn để cho lời đồn tích tụ lại trong huyết mạch của họ và rung động những dây thần kinh trong đùi họ với ý nghĩ về việc Hoàng gia đang nhìn họ; Hoàng hậu đang chào; Hoàng tử đang chào; với ý nghĩ về cuộc sống thiên đường mà những vị vua đã được ban tặng một cách tuyệt vời; về những viên quan hầu cận và những cái nhún gối sâu; về căn nhà búp bê của Hoàng hậu; về việc Công chúa Mary đã lấy một người Anh, và Hoàng tử – Chà! Hoàng tử! người giống Đức vua già Edward một cách kỳ diệu, họ bảo, nhưng mảnh mai hơn nhiều. Hoàng tử sống ở phố St. James; nhưng chàng có thể tới thăm mẹ chàng vào buổi sáng.

            Sarah Bletchley nói thế với đứa bé trên tay chị, nhón lên nhón xuống như thể chị đang đứng cạnh tấm chắn lò sưởi của mình ở Pimlico, nhưng vẫn dõi mắt vào con đường, trong lúc Emily Coates nhìn khắp các những cửa sổ cung điện và nghĩ tới những nàng hầu, vô số nàng hầu, những căn phòng ngủ, vô số căn phòng ngủ. Đám đông tăng lên khi có sự tham gia của một quý ông cao tuổi cùng một con chó săn Aberdien và những người đàn ông thất nghiệp. Anh chàng bé nhỏ Bowley, người có những căn phòng ở khu phố Albany và bị niêm phong bằng sáp những nguồn sống sâu xa hơn nhưng có thể gỡ bỏ niêm phong một cách bất ngờ, không thích đáng, đầy cảm xúc bởi chính sự kiện này – những phụ nữ nghèo đang chờ để trông thấy Hoàng hậu đi qua – những phụ nữ nghèo, những đứa con côi, những người góa phụ, cuộc chiến tranh – chậc chậc – thật sự có những giọt lệ trong mắt anh. Một làn gió nhẹ thật ấm áp lướt dọc con đường The Mall, qua những hàng cây gầy guộc, qua những vị anh hùng bằng đồng, cuốn lên một lá cờ đang phất phới tung bay trong lồng ngực người Anh của Bowley và anh nhấc mũ khi chiếc xe hơi quẹo vào đường The Mall, giơ cao nó khi chiếc xe tới gần; mặc cho những bà mẹ nghèo ở khu Pimlico áp sát vào mình, và đứng thật thẳng. Chiếc xe hơi chạy tới.

            Đột nhiên chị Coates ngẩng lên nhìn bầu trời. Âm thanh của một chiếc phi cơ xoáy vào tai của đám đông như một điềm gỡ. Nó đang bay tới trên những hàng cây, phụt khói trắng ra sau, làn khói cuộn tròn và xoắn lại, thật sự đang viết ra một điều gì đó! Đang tạo nên những mẫu tự giữa bầu trời! Mọi người ngẩng lên nhìn.

            Chiếc phi cơ bổ nhào thẳng xuống, gầm lên, lượn một vòng, chìm xuống, ngóc lên, và bất kể nó làm gì, bất kể nó bay tới đâu, dập dờn phía sau nó một luồng khói trắng dày đặc uốn cong và kết lại thành những mẫu tự giữa bầu trời. Nhưng chữ gì? Phải là A C không? Một chữ E, rồi một chữ L? Chúng chỉ nằm yên chốc lát, rồi di chuyển và tan ra và bị xóa đi khỏi bầu trời, và chiếc máy bay vọt ra xa rồi quay lại, trong một không gian bầu trời mới, bắt đầu viết một chữ K, một chữ A, và có lẽ một chữ Y?

            “Glaxo,” chị Coates nói với một giọng căng thẳng, sợ sệt, ngẩng lên nhìn, và em bé con chị, nằm cứng đơ và trắng bóc trên tay chị, cũng ngẩng lên nhìn.

            “Kreemo,” chị Bletchley thì thào, như một kẻ mộng du. Với cái mũ giơ ra, bất động một cách hoàn hảo trong bàn tay, anh Bowley nhìn thẳng lên. Dọc suốt con đường The Mall mọi người đang đứng và nhìn lên bầu trời. Trong lúc họ nhìn, toàn thế giới bắt đầu im lặng một cách hoàn hảo, và một đàn hải âu băng ngang qua bầu trời, đầu tiên là một con dẫn đường, rồi tới con khác, và trong sự im lặng và thanh bình khác thường này, trong vẻ xanh xao này, trong sự thuần khiết này, những cái chuông ngân lên mười một tiếng, âm thanh bốc cao tan loãng giữa đàn chim hải âu.

            Chiếc phi cơ quay lại, lao nhanh và sà xuống đúng nơi nó muốn, một cách nhanh nhẹn, tự do, một người trượt băng…

            “Đó là một chữ E,” chị Bletchley, hay một vũ công, nói.

            “Đó là chữ toffee,” anh Bowley lẩm bẩm – (chiếc xe hơi tiến vào cổng, và không ai nhìn nó), và luồng khói bị cô lập, ngày càng cuốn ra xa, tan dần và hòa vào những dải mây trắng thênh thang.

            Nó đã biến mất; nó đã nằm phía sau những đám mây. Không còn âm thanh. Những đám mây mà các mẫu tự E, G hay L đã gắn vào di chuyển một cách tự do, như thể đã dự định băng từ Tây sang Đông trong một sứ mệnh tối quan trọng không bao giờ tiết lộ ra, thế nhưng chắc chắn đúng là thế – một sứ mệnh tối quan trọng. Thế rồi đột nhiên, như một con tàu lao ra khỏi một đường hầm, chiếc phi cơ lại vọt ra khỏi những đám mây, âm thanh xoáy vào tai của tất cả mọi người trên đường The Mall, trong công viên Green, trong phố Piccadilly, phố Regent’s, công viên Regent’s, một cột khói cuộn lên phía sau nó và nó sà xuống, rồi bay vút lên, viết hết mẫu tự này sang mẫu tự khác – nhưng nó đang viết chữ gì?

            Lucrezia Warren Smith, đang ngồi cạnh chồng mình trên một cái ghế trên đường Broad Walk trong công viên Regent’s, nhìn lên.

            “Nhìn kìa, nhìn kìa, anh Septimus!” Cô kêu lên. Vì bác sĩ Holmes đã bảo cô phải làm cho chồng cô (kẻ không bị bất kỳ bệnh gì nghiêm trọng mà chỉ hơi khó ở) chú ý tới mọi sự vật bên ngoài.

            Vậy là, Septimus nghĩ, nhìn lên, chúng đang ra hiệu cho mình. Thật ra không phải là những từ thật sự; nghĩa là, anh chưa thể đọc được thứ ngôn ngữ này; nhưng nó khá đơn giản, cái vẻ đẹp này, cái vẻ đẹp tinh tế này, và mắt anh rưng lệ khi anh nhìn những từ làm bằng khói đang tan chảy dần giữa bầu trời và ban tặng cho anh với lòng từ thiện vô cùng tận và tinh chất của tiếng cười hết hình dáng này tới hình dáng khác của vẻ đẹp phi thường và đang ra hiệu về dự định của chúng nhằm cung cấp cho anh vẻ đẹp, thêm nhiều vẻ đẹp, mà không đòi hỏi gì đáp lại, mãi mãi, đơn thuần chỉ để nhìn! Những giọt lệ lăn xuống đôi gò má của anh.

            Nó là toffee [kẹo bơ cứng]; họ đang quảng cáo kẹo bơ cứng, một người vú em nói với Rezia. Họ bắt đầu cùng nhau đánh vần t… o… f…

            “K…. R….” người bảo mẫu nói, và Septimus nghe chị ta nói “Kay, Arrr” sát bên tai anh, sâu thẳm, dịu dàng, như một tiếng đàn organ êm dịu, nhưng với một chút thô kệch trong giọng của chị ta như tiếng kêu của một con châu chấu, nó nạo vào xương sống của anh một cách tuyệt vời và chuyển lên bộ não của anh những làn sóng âm thanh chấn động, vỡ tung. Thật là một phát hiện diệu kỳ – rằng giọng của con người trong những điều kiện khí quyển nhất định (vì người ta phải có đầu óc khoa học, trên hết tất cả là đầu óc khoa học) có thể làm cho cây cối mọc nhanh hơn! Rezia hạnh phúc đặt bàn tay cô với một sức nặng to lớn lên đầu gối của anh để anh trở nên nặng nề, chết sững, không thì sự phấn khích của những cây du đang dâng lên và hạ xuống – dâng lên hạ xuống với toàn bộ những chiếc lá cháy bùng lên và màu sắc mỏng đi, dày lên từ màu xanh dương sang màu xanh lục của một lượn sóng trũng sâu, giống như những chiếc lông chim gắn trên đầu lũ ngựa, những chiếc lông vũ trên đầu của các quý bà, chúng dâng lên hạ xuống một cách rất đỗi kiêu hãnh, rất đỗi mỹ lệ – sẽ khiến anh nổi điên lên. Nhưng anh sẽ không nổi điên. Anh sẽ nhắm mắt lại; anh sẽ không nhìn thấy gì nữa.

            Nhưng chúng đã ra hiệu; những chiếc lá sống động; những cây du sống động, và những chiếc lá được nối với cơ thể của anh, trên cái ghế ở đó, bởi hàng triệu thớ sợi, thổi nó bay lên hạ xuống; khi những nhánh cây vươn ra, cả anh cũng tạo nên ấn tượng đó. Những con chim sẻ vỗ cánh, cất mình lên và rơi vào những vòi phun nước lởm chởm là một phần của mô hình; trắng và xanh, bị chặn lại với những nhánh cây đen. Những âm thanh hòa điệu với hành động có chủ tâm; những khoảng không gian giữa chúng cũng quan trọng như những âm thanh. Một đứa bé khóc. Từ xa vọng lại một tiếng còi. Kết hợp lại tất cả có nghĩa là sự chào đời của một tôn giáo mới…

            “Septimus!” Rezia nói. Anh giật nảy cả người lên. Hẳn là mọi người phải nhìn thấy.

            “Em sẽ đi tới chỗ đài phun nước và quay lại,” cô nói.

            Vì cô không chịu đựng được nữa. Bác sĩ Holmes có thể nói không có chuyện gì quan trọng. Cô muốn thà là anh chết cho rồi! Cô không thể ngồi cạnh anh khi anh nhìn chòng chọc như thế mà không thấy cô và khiến cho mọi thứ trở nên kinh khủng; bầu trời và cây cối, trẻ em đang nô đùa, những cỗ xe ngựa đang chậm chạp lăn bánh, những cái còi đang thổi, đang rơi xuống; tất cả đều kinh khủng. Và anh sẽ không tự sát; và cô không thể nói với một ai. “Septimus đã làm việc quá vất vả” – đó là tất cả những gì cô có thể nói với mẹ cô. Tình yêu khiến cho người ta cô độc, cô nghĩ. Hiện giờ cô không thể nói với một ai, ngay cả với Septimus, và quay nhìn lại, cô thấy anh đang ngồi một mình trong chiếc áo khoác tồi tàn, trên cái ghế, lưng khòm xuống, nhìn chòng chọc. Và một người đàn ông thật hèn hạ khi nói anh ta sẽ tự sát, nhưng Septimus đã chiến đấu, anh dũng cảm; anh không phải là Septimus hiện giờ. Cô thắt dây cổ áo lại. Cô đội cái mũ mới lên và anh không bao giờ chú ý tới; và anh hạnh phúc mà không cần tới cô. Không gì có thể làm cho cô hạnh phúc nếu không có anh! Không gì cả! Anh ích kỷ. Những người đàn ông đều như vậy. Vì anh không bị ốm. Bác sĩ Holmes đã bảo anh chẳng có vấn đề gì cả. Cô duỗi bàn tay ra trước mặt. Coi kìa! Chiếc nhẫn cưới của cô bị tuột – cô đã trở nên gầy quá. Chính cô là người gánh chịu khổ đau – nhưng cô không có ai để nói.

            Xa rồi nước Ý và những con ngựa trắng và căn phòng nơi các chị em cô ngồi làm những cái mũ, và những đường phố đông nghẹt mỗi chiều tối, với mọi người đi lại, cười lớn tiếng, không sống kiểu nửa vời như những người ở đây, co người lại trong những cái xe lăn, nhìn vài bông hoa xấu xí nhú lên từ một cái chậu!

            “Vì anh nên nhìn thấy những khu vườn ở Milan.” Cô nói to. Nhưng với ai?

            Không ai cả. Những từ của cô tan biến mất. Một quả tên lửa cũng tan đi như thế. Những tia lửa, sau khi bắn xẹt vào bóng đêm, đầu hàng nó, bóng tối buông xuống, tuôn trút lên những đường viền của những ngôi nhà và tháp; những sườn đồi trống trải mềm đi và chìm xuống. Nhưng dù chúng đã biến mất, đêm chứa đầy chúng; màu sắc bị tước đoạt, khoảng trống của những ô cửa sổ, chúng tồn tại một cách trầm trọng hơn, phát ra thứ mà ánh ngày minh bạch không truyền dẫn được – sự bất an và hồi hộp của vạn vật kết lại thành khối ở đó, trong bóng tối; co cụm lại trong bóng tối; tước đi sự khác biệt về độ cao thấp mà ánh bình mang tới khi, quét lên những bức tường màu trắng và xám, làm ố đi từng tấm kính cửa sổ, nâng làn sương khỏi những cánh đồng, phô bày ra những con bò nâu đỏ đang bình an gặm cỏ, tất cả một lần nữa được trang hoàng trước mắt; một lần nữa tồn tại. Tôi cô đơn; tôi cô đơn! Cô kêu lên, bên cạnh đài phun nước trong công viên Regent’s (nhìn đăm đăm vào người Ấn Độ và cây thập giá của ông ta), như có lẽ vào lúc nửa đêm, khi mọi biên giới mất đi, đất nước có lại hình dáng cổ xưa của nó, như người La Mã đã nhìn thấy nó, đang nằm buồn bã, khi họ đặt chân lên đất liền, những ngọn đồi không tên và những dòng sông mà họ không biết chảy quanh co về đâu – đó là bóng tối của cô; khi đột nhiên, như thể một viên đạn pháo được bắn đi và cô đứng bên trên nó, cô nói cô là vợ của anh thế nào, đã cưới nhau ở Milan nhiều năm trước, vợ của anh, và sẽ không bao giờ, không bao giờ nói rằng anh điên! Quay đi, viên đạn pháo rơi; cô rơi, rơi xuống. Vì anh đã ra đi, cô nghĩ – đã ra đi, như anh đe dọa, để tự giết mình – để tự quăng mình vào dưới một cỗ xe! Nhưng không, anh ở đó, vẫn ngồi một mình trên ghế, trong chiếc áo khoác tồi tàn, đôi chân gập lại, ánh mắt đăm đăm, đang nói to tiếng.

            Những người đàn ông không được đốn hạ cây cối. Có một Thượng đế. (Anh đã ghi những phát hiện như thế vào mặt sau của những phong bì). Thay đổi thế giới. Không ai giết chóc do lòng căm ghét. Phải làm cho mọi người biết điều này (anh đã viết nó ra). Anh chờ. Anh lắng nghe. Một con chim sẻ đậu trên một cái rào đối diện chiêm chiếp kêu lên, Septimus, Septimus, bốn hoặc năm lần, và tiếp tục kéo dài những nốt nhạc của nó, hót lanh lảnh một điệu mới những từ Hy Lạp về việc không có tội ác, và với sự tham gia của một con sẻ khác, chúng hót bằng những giọng kéo dài và chói tai những từ Hy Lạp, từ những hàng cây trong cánh đồng của sự sống ở mé ngoài một dòng sông nơi những người chết bước đi, về việc không có cái chết.

            Đó là bàn tay của anh; đó là những người chết. Những vật trắng toát tụ hợp lại sau cái hàng rào đối diện. Nhưng anh không dám nhìn. Evans đang ở sau cái hàng rào!

            “Anh đang nói gì vậy?” Đột nhiên Rezia hỏi, ngồi xuống cạnh anh.

            Lại phá ngang! Cô luôn luôn phá ngang.

            Cách xa khỏi mọi người – họ phải cách xa khỏi mọi người, anh nói (nhảy nhổm lên), đi ngay tới đằng kia, nơi có những cái ghế bên dưới một cái cây và con dốc dài của công viên trũng xuống như một khúc vải xanh lục với một tấm vải trần bằng khói màu xanh trời và hồng trên cao, và có một cái lũy gồm những ngôi nhà xa gần lố nhố mờ mờ trong làn khói, xe cộ lao xao trong một vòng tròn, và bên mé tay phải, những con vật màu nâu xám vươn những cái cổ dài bên trên hàng rào Vườn thú, đang rống, đang tru lên. Ở đó, họ ngồi xuống bên dưới một tàng cây.           

            “Nhìn kìa.” Cô nài nỉ anh, chỉ vào một đám con trai đang xách những cái cột gôn crickê, một đứa kéo lê bước chân, xoay tròn quanh gót chân rồi lại lê bước, như thể nó đang diễn vai một anh hề trong nhà hát.

“Nhìn kìa.” Cô nài nỉ anh, vì bác sĩ Holmes đã bảo cô phải làm cho anh chú ý tới những sự vật có thật, đi tới một nhà hát ca múa nhạc, chơi crickê – đó là một môn chơi rất tuyệt, bác sĩ Holmes nói, một trò chơi ngoài trời thú vị, đúng thứ trò chơi dành cho chồng cô.

            “Nhìn kìa.” Cô lặp lại.

            Nhìn kẻ vô hình đang ra lệnh cho anh, lúc này  giọng nói đó trao đổi với anh, Septimus, kẻ vĩ đại nhất trong nhân loại, mới bị đưa từ sự sống sang cái chết, Vị Chúa tể, kẻ đã tới để làm mới lại xã hội, kẻ nằm như một tấm khăn trải giường, một tấm chăn bằng tuyết chỉ bị tác động bởi mặt trời, mãi mãi không hoang phí, mãi mãi khổ đau, kẻ giơ đầu chịu báng, kẻ gánh chịu khổ đau vĩnh viễn, nhưng anh không muốn nó, anh rên lên, gạt nó ra khỏi anh với một cái vẫy tay, sự gánh chịu khổ đau vĩnh viễn đó, sự cô độc vĩnh viễn đó.

            “Nhìn kìa.” Cô lặp lại, vì anh không nên nói lớn tiếng với chính mình ở bên ngoài.

            “Ồ, nhìn đi.” Cô nài nỉ anh. Nhưng có gì ở đó để nhìn? Vài con cừu. Tất cả chỉ có thế.

            Đường tới trạm xe điện ngầm của công viên Regent’s – họ có thể nói cho cô biết đường tới trạm xe điện ngầm của công viên Regent’s không – Maisie Johnson muốn biết. Cô chỉ mới lên đây từ Edinburgh hai ngày trước.

            “Không phải đường này – ở đằng kia!” Rezia kêu lên, xua tay gạt cô ta sang một bên, để cô ta không nhìn thấy Septimus.

            Dường như cả hai đều kỳ quặc, Maisie Johnson nghĩ. Dường như mọi thứ đều rất kỳ quặc. Tới London lần đầu tiên để nhận một chức vụ ở công ty của bác cô trên đường Leadenhall, và hiện đang đi bộ qua công viên Regent’s vào buổi sáng, cặp vợ chồng ngồi trên ghế này khiến cô hoàn toàn bị sốc; người thiếu phụ hình như là người nước ngoài, người đàn ông trông thật kỳ lạ, đến nỗi nếu cô có rất già cô vẫn nhớ lại và để cho nó reo lên ầm ĩ trong những hồi ức của mình về việc cô đã đi bộ qua công viên Regent’s vào một sáng đẹp trời mùa hạ hồi năm mươi năm trước. Bởi lẽ cô chỉ mới mười chín và cuối cùng đã tìm ra con đường tiến thân của mình, tới London. Và thật kỳ quặc làm sao, đôi vợ chồng mà cô đã hỏi đường này, người phụ nữ giật mình và khua tay, còn người đàn ông dường như khác thường một cách đáng sợ; đang cãi nhau, có lẽ; chia tay mãi mãi, có lẽ; một điều gì đó sắp xảy ra, cô biết; và hiện giờ tất cả những người này (vì cô đã quay trở lại đường Broad Walk), những cái chậu đá, những bụi hoa nghiêm nghị, những ông già bà già, hầu hết đều là những người bệnh tật ngồi trên những chiếc xe lăn – sau Edinburgh, tất cả dường như đều kỳ quặc. Và Maisie Johnson, khi tham gia vào nhóm bạn đồng hành đang khẽ khàng di chuyển, nhìn ngó mông lung, hôn gió nhau đó – lũ sóc đang đứng làm dáng, lũ chim sẻ bay quanh đài phun nước tìm vụn bánh, lũ chó bận rộn với những cái hàng rào, bận rộn với nhau, trong lúc làn không khí mềm mại ấm áp bao trùm lên chúng và thêm vào cái nhìn chằm chặp không chút ngạc nhiên mà với nó chúng đón nhận từ cuộc sống một thứ gì đó bất thường và có tính xoa dịu – cảm thấy một cách chắc chắn cô phải kêu lên Ồ! (vì người đàn ông trẻ trên cái ghế đã khiến cô hoàn toàn chuyển sang một chiều hướng khác. Có gì đó sắp xảy ra, cô biết.)

            Khủng khiếp! Khủng khiếp! Cô muốn kêu lên. (Cô đã rời khỏi nhóm bạn đồng hành của mình; họ đã cảnh báo cho cô biết chuyện gì sẽ xảy ra.)

            Vì sao cô không ở nhà cho rồi, cô kêu lên, vặn cái nắm đấm của hàng rào chấn song sắt.

Cô gái đó, bà Dempster nghĩ (người đã để dành vỏ bánh mì cho lũ sóc và thường ăn trưa trong công viên Regent’s) chưa biết một điều nào hết; và có vẻ như tốt hơn cô ta nên tỏ ra cứng rắn một chút, chậm chạp một chút, khiêm tốn một chút trong những kỳ vọng của người ta. Percy đã say. Chà, tốt hơn nên có một đứa con trai, bà Demspster nghĩ. Bà đã trải qua một thời điểm khổ sở về chuyện đó, và không thể kềm được một nụ cười trước một thiếu nữ như thế. Cô ta sẽ lấy chồng, vì cô ta khá xinh xắn, bà Dempster nghĩ. Lấy chồng, bà nghĩ, và rồi cô ta sẽ biết. Ồ, nấu nướng các thứ, vân vân. Mỗi người đàn ông đều có cách thức của mình. Nhưng mình có chọn lựa hoàn toàn giống như thế không nếu mình có thể biết trước, bà Dempster nghĩ, và không thể kềm một lời chúc thì thầm cho Maisie Johnson; để cảm thấy trên cái mọng mắt nhăn nheo của gương mặt già nua héo hắt của mình nụ hôn của lòng thương hại. Vì đó là một cuộc sống khó khăn, bà Dempster nghĩ. Bà đã cho nó được gì? Những đóa hoa hồng; thân hình; đôi bàn chân của bà nữa. (Bà kéo những cục u bên dưới lớp váy.)

Những bông hồng, bà nghĩ một cách mỉa mai. Toàn thứ rác rưởi, bạn thân mến của tôi. Vì thật sự, việc ăn, uống, hẹn hò, những ngày tốt đẹp và tệ hại, cuộc đời, không hề dính dáng chút gì tới những bông hồng, và hơn thế nữa, để tôi nói cho bạn biết, Carrie Dempster không muốn đổi số phận của mình với bất kỳ người phụ nữ nào ở thị trấn Kentish! Nhưng bà cầu khẩn lòng thương hại. Lòng thương hại cho sự mất mát của những bông hồng. Lòng thương hại bà yêu cầu ở Maisie Johnson, đang đứng cạnh những luống dạ lan hương.

Chà, nhưng chiếc phi cơ đó! Không phải bà Dempster luôn ao ước được nhìn thấy những vùng ở nước ngoài sao? Bà có một đứa cháu trai, một người truyền giáo. Nó bay vút lên và lao đi.[10] Bà luôn tới vùng biển Margate, không xa khỏi tầm nhìn từ đất liền, nhưng bà không có đủ kiên nhẫn với những người phụ nữ sợ nước. Nó lướt tới và hạ xuống. Bụng dạ bà trào lên miệng. Lại bay vút lên. Có một anh chàng trẻ tuổi đẹp trai ở trên đó, bà Dempster dám đánh cược, và nó cứ bay ngày càng xa; nhanh và nhòa dần, chiếc phi cơ lao đi; bay vút lên bên trên Greenwich và tất cả những cột ăng-ten; bên trên hòn đảo nhỏ của những ngôi nhà thờ xám, St. Paul’s và những nhà thờ còn lại, cho tới khi, ở mé bên kia London, những cánh đồng trải ra và những khu rừng nâu sẫm, nơi những con chim hét thích mạo hiểm nhảy loi choi, đưa mắt liếc nhanh, tóm lấy con ốc sên và moi nó ra khỏi vỏ trên một tảng đá, một lần, hai lần, ba lần.

Chiếc phi cơ phóng vụt đi, cho tới khi nó chỉ còn là một tia sáng rực rỡ; một khát vọng; một sự tập trung; một biểu tượng của linh hồn một gã đàn ông (với Bentley, dường như nó là thế, anh đang hăng hái cắt cỏ trên bãi cỏ của mình ở Greenwich); của quyết tâm thoát ra khỏi cơ thể của anh, ra khỏi ngôi nhà, Bentley nghĩ, đi vòng quanh cây tuyết tùng, bằng phương tiện của tư duy, Einstein, óc phán đoán, toán học, học thuyết Mendel. Chiếc phi cơ phóng vụt đi.

Thế rồi, trong lúc một người đàn ông trông có vẻ tiều tụy khó tả xách một cái túi da đứng trên bậc thềm của giáo đường St. Paul, và do dự, vì trong đó là niềm an ủi nào, ông nghĩ, sự chào đón tuyệt vời ra sao, có bao nhiêu ngôi mộ với những ngọn cờ vung vẫy bên trên, những vật kỷ niệm chiến thắng không phải đối với quân thù, mà đối với, ông nghĩ, cái tinh thần tìm kiếm sự thật ghê gớm đó, lúc này đang rời khỏi mình không nguyên cớ, và hơn thế nữa, thánh đường cung cấp bằng hữu, ông nghĩ, mời ông trở thành hội viên của một đoàn thể; những người đàn ông vĩ đại tham gia nó; những kẻ tử vì đạo đã chết vì nó; vì sao không bước vào, ông nghĩ, đặt cái túi da chứa đầy những cuốn sách mỏng này trước một bàn thờ, một thánh giá, biểu tượng của một thứ gì đó đã bay vút ra khỏi sự tìm kiếm, truy lùng và tấn công vào những ngôn từ và tất cả đã trở thành tinh thần, lìa khỏi xác, phất phưởng như một hồn ma – vì sao không bước vào? Ông nghĩ, và trong lúc ông do dự, chiếc phi cơ bay vọt qua bên trên ngã tư Ludgate Circus.

Thật lạ lùng; thật tĩnh lặng. Người ta không nghe thấy một âm thanh nào bên trên tiếng xe cộ giao thông. Dường như nó không có người dẫn dắt; bay nhanh theo ý chí tự do của chính nó. Và lúc này, lượn vòng lên mãi, hướng thẳng lên, như một thứ gì đó bốc lên cao trong trạng thái mê ly, trong niềm vui thuần khiết, làn khói trắng vọt ra từ phía sau kết thành hình thòng lọng, đang viết một chữ T, một chữ O và một chữ F.

---

[1] Wilhelm Richard Wagner (1813 – 1883) nhà soạn nhạc, nhạc trưởng, triết gia, thi sĩ nổi tiếng người Đức.

[2] Alexander Pope (1688 – 1744) nhà thơ Anh, nổi tiếng về thể thơ trào phúng và bản dịch Homer sang tiếng Anh; là tác giả được trích dẫn thường xuyên thứ ba trong Tự điển Danh ngôn Oxford, sau Shakespeare và Tennyson.

[3] Trích từ vở kịch Cymbeline của Shakespeare.

[4] Jorrocks’s Jaunts and Jollities của nhà văn Anh chuyên viết về thể thao Robert Smith Surtees (1805 – 1864).

[5] Soapy Sponge: chỉ một cuốn sách khác của Robert Smith Surtees, Mr. Sponge’s Sporting Tour.

[6] Mrs. Asquith’s Memoirs: Có lẽ ám chỉ cuốn hồi ký của Emma Alice Margaret “Margot” Asquith, Nữ bá tước vùng Oxford và Asquith (1864 – 1945), xuất bản năm 1920.

[7] Tựa sách này không tồn tại trong thực tế, nhưng có lẽ có một cuốn cùng đề tài.

[8] Tức là: “Xe của Thủ tướng.” Nhân vật Edgar J. Watkiss nói ngọng và ở đây tác giả chơi chữ.   

Nguyên văn toàn câu: “Edgar J. Watkiss, with his roll of lead piping round his arm, said audibly,

 humorously of course: “The Proime Minister’s kyar.” 

(Một sự trùng hợp: kyar có nghĩa là xơ dừa hay dây thừng bện bằng xơ dừa.)

[9] Brooks's là một trong các câu lạc bộ mang tính chọn lọc nhất của các quý ông ở London, thành lập năm 1764 bởi 27 người, trong đó có bốn công tước.

[10] Những chữ in nghiêng diễn tả những ý nghĩ của bà Dempster về các chuyển động của chiếc phi cơ.