Con chim xanh hạnh phúc - Chương 3

Georgette Leblanc
(Madame Maurice Maeterlinck)

Nguyễn Thành Nhân dịch

Theo bản tiếng Anh The Blue Bird For Children

của Alexander Teixeira De Mattos

Tranh minh họa của Herbert Paus 

CHƯƠNG III

XỨ XỞ KÝ ỨC

Bà tiên Bérylune đã bảo hai đứa bé rằng Xứ sở Ký Ức không xa mấy; nhưng để đi tới đó bạn phải đi một khu rừng rậm rạp và lâu đời đến nỗi mắt bạn không thể nhìn thấy được những ngọn cây. Nó luôn bị một làn sương mù nặng trĩu bao trùm; và hẳn hai đứa bé đã đi lạc nếu bà tiên không dặn trước với chúng:

- Nó nằm thẳng trước mặt, và chỉ có một con đường.

Những bông hoa giống hệt nhau trải thảm trên mặt đất: chúng là những đóa hoa tử la lan trắng tinh như tuyết và rất xinh xắn; nhưng vì không bao giờ thấy ánh mặt trời, chúng không có mùi hương.

Những bông hoa nhỏ này an ủi hai đứa bé đang cảm thấy rất đỗi lẻ loi. Một sự im lặng bí ẩn bao quanh chúng; và chúng hơi run vì một cảm giác sợ sệt thú vị mà chưa bao giờ chúng cảm thấy trước đó.

- Chúng ta hãy hái cho Bà một bó hoa – Mytyl nói.

- Đúng là một ý hay! Bà sẽ rất vui! – Tyltyl kêu lên. Và trong lúc đang đi, hai đứa bé gom được một bó hoa xinh đẹp màu trắng. Hai đứa trẻ đáng yêu này không biết rằng mỗi đóa tử la lan (có nghĩa là “sự nhớ nhung”) mà chúng đã hái đưa chúng tới gần ông bà của chúng hơn; chẳng bao lâu sau, chúng nhìn thấy một cây sồi trước mặt, với một tấm bảng được đóng đinh vào thân cây.

- Chúng ta tới rồi! – Cậu bé kêu lên đắc thắng trong lúc trèo lên một cái rể, và nó đọc: “Xứ sở Ký Ức”.

Chúng đã tới nơi; nhưng chúng quay khắp tứ phía mà vẫn không nhìn thấy một thứ gì:

- Em không thấy gì cả – Mytyl khóc thút thít – Em lạnh quá!... Em mệt quá!... Em không muốn đi nữa!

Tyltyl, hoàn toàn đắm mình vào nhiệm vụ, nổi nóng:

- Nào, đừng có khóc sướt mướt suốt như Nước!... Em nên xấu hổ với chính mình! – Nó nói – Kìa! Nhìn xem! Sương đang tan đi!

Và, dĩ nhiên thôi, màn sương tách ra trước mắt chúng, như những tấm mạng bị một bàn tay vô hình xé toang ra; những thân cây to nhòa nhạt đi, mọi thứ biến mất, và thay vào đó, một căn nhà xinh xắn hiện ra, phủ đầy những dây leo và nằm giữa một khu vườn nhỏ đầy hoa và những cây cối trĩu nặng quả.

Ngay lập tức, hai đứa bé nhận ra con bò thân thuộc trong vườn cây ăn quả, con chó giữ nhà ở cửa, con két trong cái lồng đan bằng sợi liễu gai; và mọi thứ chìm ngập trong một làn ánh sáng nhợt nhạt và một bầu không khí ấm áp thơm tho.

Tyltyl và Mytyl đứng kinh ngạc. Vậy đây là Xứ sở Ký Ức! Thời tiết thật đáng yêu! Và ở đây có cảm giác mới dễ chịu làm sao! Ngay lập tức, chúng quyết định sẽ thường xuyên quay lại đây, vì giờ chúng đã biết đường. Nhưng niềm hạnh phúc của chúng mới thật to lớn làm sao khi tấm màn cuối cùng biến mất và chúng nhìn thấy, cách chúng vài bước, Ông nội và Bà nội đang ngồi trên một cái ghế dài, ngủ ngon lành. Chúng vỗ tay và hân hoan kêu lên:

- Đó là Ông nội! Đó là Bà nội!.. Họ ở đó! Họ ở đó!

Nhưng chúng vẫn hơi sợ cảnh tượng ma thuật này và không dám rời khỏi phía sau thân cây; chúng đứng nhìn hai cụ già thân mến, lúc này đang dần dần thức giấc. Rồi chúng nghe giọng nói run run của Bà nội Tyl:

- Tôi có một ý niệm rằng hôm nay các cháu còn sống của chúng ta đang tới thăm chúng ta.

                 Mọi thứ biến mất, và thay vào đó, một căn nhà xinh xắn hiện ra.

Và ông cụ Tyl trả lời:

- Chắc chắn là chúng đang nghĩ tới chúng ta, vì tôi cảm nhận được và hai chân tôi cứ như bị kim châm ấy.

- Tôi nghĩ hẳn chúng đã tới rất gần – Bà nội nói – Vì tôi nhìn thấy những giọt lệ mừng vui đang nhảy múa trước mắt tôi và…

Bà nội không có thời gian để nói hết câu. Hai đứa trẻ đã ở trong vòng tay của bà!... Một niềm vui to lớn làm sao! Những nụ hôn và cái ôm mới thắm thiết làm sao! Niềm hạnh phúc lớn lao đến không thể diễn tả thành lời. Họ cười vang, cố lên tiếng và cứ nhìn nhau với đôi mắt hân hoan vì gặp lại nhau thế này thật là một điều tuyệt diệu và bất ngờ. Khi niềm phấn khích đầu tiên đã qua đi, tất cả bắt đầu nói cùng một lúc:

- Tyltyl ạ, cháu đã trở nên cao lớn và khỏe mạnh biết bao! – Bà nội nói.

Và Ông nội kêu lên:

- Còn Mytyl! Cứ nhìn nó mà xem! Mái tóc mới đẹp làm sao, đôi mắt mới đẹp làm sao!

Thế rồi hai đứa trẻ nhảy múa tung tăng và vỗ tay, lần lượt lao vào vòng tay của ông hay bà của chúng.

Cuối cùng, họ lặng lẽ hơn đôi chút; và, với Mytyl ngồi gọn trong lòng Ông nội và Tytyl ngồi thoải mái trên gối Bà nội, họ bắt đầu trò chuyện về các vụ việc trong gia đình:

- Bố và Mẹ Tyl ra sao rồi? – Ông nội hỏi.

- Rất ổn ạ, thưa Ông – Tytyl nói – Họ đang ngủ khi chúng cháu ra ngoài.

Ông nội lại hôn chúng và bảo:

- Ôi chà, chúng thật là xinh xắn, đẹp đẽ và sạch sẽ!... Sao các cháu không tới thăm ông bà thường xuyên hơn? Đã rất nhiều tháng các cháu quên mất ông bà và ông bà chả gặp được người nào…

- Chúng cháu không thể, thưa Ông – Tytyl nói – Và hôm nay chỉ là vì bà tiên…

- Ông bà luôn ở đây – Ông nội Tyl nói – Chờ đợi một cuộc thăm viếng của những ai còn sống. Lần cuối các cháu tới đây là vào dịp lễ All-hallows[1]…

- Lễ All-hallows? Chúng cháu không ra ngoài hôm đó, vì cả hai đều bị cảm lạnh!

- Nhưng các cháu đã nghĩ tới chúng ta! Và mỗi lần các cháu nghĩ tới chúng ta, chúng ta thức giấc và lại gặp các cháu.

Tyltyl nhớ rằng bà tiên đã nói cho nó biết điều này. Lúc đó nó nghĩ chuyện này không thể xảy ra; nhưng giờ đây, với đầu nó đang tựa vào bên trên trái tim của Ông nội thân thương mà nó nhớ thật nhiều, nó bắt đầu hiểu ra mọi sự và cảm thấy ông bà của nó không hoàn toàn rời bỏ nó. Nó hỏi:

- Vậy là ông bà không thật sự chết?...

Hai ông bà cụ cười phá lên. Khi họ đổi cuộc sống của mình trên trái đất cho một cuộc sống khác tốt lành và đẹp đẽ hơn nhiều, họ đã quên mất cái từ “chết”.

- Từ “chết” đó có nghĩa là gì thế? – Ông cụ Tyl hỏi.

- Sao ạ, nó có nghĩa rằng một người không còn sống nữa! – Tytyl nói. Ông nội và Bà nội chỉ nhún vai:

- Những người còn sống thật là ngốc, khi họ nói về những người khác! Đó là tất cả những gì họ nói.

Và họ lại nhắc tới những hồi ức của mình, hân hoan vì có thể trò chuyện với nhau.

Tất cả những người già đều thích nói về những ngày tháng cũ. Tương lai đã kết thúc, trong chừng mực họ có liên quan; và do đó họ sung sướng với hiện tại và quá khứ. Nhưng chúng ta đang trở nên mất kiên nhẫn, giống như Tyltyl; và thay vì lắng nghe họ, chúng ta sẽ theo dõi những cử chỉ của hai người bạn nhỏ của chúng ta.

Tyltyl nhảy ra khỏi gối của Bà nội và lục lọi khắp các góc nhà, vui sướng khi tìm thấy mọi loại đồ vật mà nó biết và còn nhớ:

- Không có gì thay đổi hết, mọi thứ vẫn nằm ở vị trí cũ của chúng – Nó kêu lên. Và, vì đã rất lâu nó không tới thăm nhà của hai ông bà cụ, mọi thứ trở nên xinh đẹp hơn nhiều đối với nó; và nó nói thêm, với giọng điệu của một kẻ hiểu biết – Chỉ có điều mọi thứ đều xinh đẹp hơn!... Ái chà, đó là cái đồng hồ lớn với cây kim giờ mà cháu đã làm gãy mũi và cái lỗ mà cháu đã khoét trên cánh cửa, vào hôm cháu tìm được cái khoan của Ông nội…

- Phải rồi, cháu đã phá hỏng vài thứ hồi cháu còn nhỏ! – Ông nội nói – Còn kia là cây mận mà cháu rất thích trèo lên khi ông không coi chừng.

Trong lúc đó, Tyltyl vẫn không quên nhiệm vụ của nó:

- Cháu cho là ông không tình cờ có Con chim xanh ở đây chứ ạ? – Cùng lúc đó, Mytyl ngẩng đầu lên và nhìn thấy một cái lồng:

- Ô kìa, đó là con két già!... Nó vẫn còn hót chứ ạ?

Trong lúc nó nói, con két thức giấc và bắt đầu hót với giọng cao vút.

- Cháu thấy đó, ngay khi có người nghĩ tới nó… –  Ông nội nói.

Tyltyl kinh ngạc với điều nó nhìn thấy:

- Nhưng nó màu xanh! Sao chứ, đó chính là nó, Con chim xanh!... Nó màu xanh, màu xanh, màu xanh như một viên bi thủy tinh màu xanh! Ông sẽ tặng nó cho cháu chứ?

Hai ông bà vui lòng chấp thuận; và, lòng đầy đắc thắng, Tyltyl tới lấy cái lồng mà nó đã bỏ lại cạnh thân cây. Nó tóm lấy con chim với sự thận trọng tối đa; và con chim bắt đầu nhảy nhót trong ngôi nhà mới của nó.

- Bà tiên sẽ hài lòng biết mấy! – Cậu bé nói, hân hoan với thắng lợi của mình – Và cả Ánh Sáng nữa!

- Tới đây nào – Ông bà nội nói – Tới đây nhìn con bò cái và bầy ong nè.

Trong lúc đôi vợ chồng già bắt đầu lụm khụm băng qua khu vườn, hai đứa trẻ đột nhiên hỏi các em trai và em gái đã qua đời của chúng có ở đây chăng. Ngay lúc đó, bảy đứa bé, cho tới khi đó vẫn đang ngủ trong nhà, chạy ùa ra vườn. Tyltyl và Myrtyl chạy tới đón chúng. Cả bọn chen lấn nhau, ôm chầm lấy nhau và nhảy múa, xoay vòng vòng, hét lên những lời vui sướng.

- Chúng đây rồi, chúng đây rồi! – Ông nội nói – Ngay khi các cháu nhắc tới chúng, chúng liền có mặt, lũ quỷ con!

Tyltyl nắm lấy tóc của một đứa:

- Chà, Pierrot! Vậy là tụi mình sẽ đánh nhau, như ngày xưa nhỉ!... Và Robert!... Nghe anh này, Jean, đầu em đang trở thành cái gì vậy?... Madelein và Pierrette và Pauline!... Và đây là Riquette!...

Mytyl cười rộ:

- Riquette vẫn còn bò trên bốn tay chân!

Tytyl chú ý tới một con chó nhỏ đang sủa oăng oẳng quanh chúng:

- Kiki kìa, anh đã dùng cây kéo của Pauline để cắt đuôi nó… Cả nó cũng không thay đổi…

- Không, ở đây không có gì thay đổi cả – Ông nội nói với vẻ rất quan trọng.

Nhưng đột nhiên, giữa bầu không khí hân hoan, hai cụ già ngưng lại trạng thái xuất thần: họ đã nghe thấy giọng khe khẽ của chiếc đồng hồ đang gõ tám giờ!

- Chuyện này là sao nhỉ? – Họ hỏi – Suốt thời gian qua nó chưa bao giờ đổ chuông…

- Đó là vì chúng ta không còn nghĩ tới thời gian – Bà nội nói – Có người nào nghĩ tới thời gian hay không?

- Vâng, cháu đấy ạ – Tyltyl nói – Vậy là đã tám giờ?... Vậy cháu phải đi rồi, vì cháu đã hứa với Ánh Sáng sẽ quay lại trước chín giờ… 

Nó đi tới chỗ cái lồng, những mấy đứa bé kia quá vui sướng nên không muốn nó bỏ đi quá sớm: thật dễ sợ khi chào từ giã như thế! Bà nội có một ý hay: bà biết Tyltyl là một đứa bé háu ăn như thế nào. Vừa hay đã tới giờ ăn tối, và thật may sao, có món xúp cải bắp và cả một cái bánh tạc nhân mận ngon lành.

- Thôi được – Nhân vật chính của chúng ta nói – Vì cháu đã có Con chim xanh… Và xúp bắp cải là một thứ mà không phải ngày nào người ta cũng được thưởng thức!...

Cả bọn vội vã khiêng bàn ra ngoài và trải lên nó một tấm khăn bàn trắng tinh, rồi bày dĩa cho từng người; và cuối cùng, Bà nội bưng liễn xúp bốc khói ra. Đèn được thắp lên và  ông bà nội cùng các cháu ngồi xuống dùng bữa tối, xô đẩy nhau, chen chúc nhau và cười to, la hét với niềm vui sướng. Thế rồi, trong một lúc, không có âm thanh nào khác ngoài tiếng của những cái thìa gỗ lách cách chạm vào những dĩa xúp.

- Ngon quá! Ồ, ngon quá! – Tyltyl la lên, nó đang ăn ngốn ngấu – Cháu muốn thêm một dĩa! Thêm nữa! Thêm nữa! Thêm nữa!

- Nào, nào, im lặng lại một chút – Ông nội nói.

- Cháu vẫn cư xử xấu như trước giờ; và cháu sẽ làm vỡ dĩa…

Tyltyl không chú ý tới lời nhận xét đó, đứng lên trên cái ghế đẩu, vớ lấy cái liễn xúp, kéo nó về phía mình và đánh đổ nó; món xúp nóng đổ tràn khắp bàn và chảy xuống đùi của mọi người. Lũ trẻ kêu ré lên vì đau đớn. Bà nội sợ hết hồn, còn Ông nội thì nổi giận. Ông xoắn tai của Tyltyl một cái thật mạnh.

Tyltyl lảo đảo trong giây lát; rồi nó đưa tay lên má với vẻ mặt sung sướng và kêu lên:

- Ông nội, thật là hay, thật là vui! Nó giống hệt như những cú bạt tai mà ông tặng cho cháu hồi ông còn sống!... Cháu phải hôn ông một cái vì điều này!...

Ông bà nội cùng các cháu ngồi xuống dùng bữa tối.

Mọi người cười phá lên.

- Sẽ còn nhiều nữa, nếu cháu thích chúng – Ông nội nói, gắt gỏng.

Nhưng ông cũng xúc động, và quay đi để chùi một giọt lệ vừa ứa ra khóe mắt.

- Ôi Trời! – Tyltyl kêu lên, giật mình – Đồng hồ đã đổ tám giờ ba mươi! Mytyl, chúng ta chỉ còn đủ thời gian!... 

Bà nội nài nỉ chúng ở lại thêm vài phút một cách vô hiệu quả.

- Không, chúng cháu không thể – Tyltyl kiên quyết – Cháu đã hứa với Ánh Sáng!

Và nó vội vã cầm cái lồng quý báu lên – Tạm  biệt, Ông nội… Tạm biệt, Bà nội… Tạm biệt, các em trai và em gái, Pierrot, Robert, Pailine, Madeleine, Riquette và cả mày nữa, Kiki… Chúng cháu không thể ở lại… Đừng khóc, Bà nội; chúng cháu sẽ thường xuyên quay lại! 

Ông nội tội nghiệp rất buồn và cất tiếng phàn nàn:

- Ôi chao, Cuộc sống thật là mệt mỏi, với mọi thứ nhặng xị và phấn khích!

Tyltyl cố an ủi ông và một lần nữa hứa sẽ thường xuyên quay lại.

- Quay lại mỗi ngày nhé! – Bà nội bảo – Đó là niềm vui duy nhất của chúng ta; và khi cháu nghĩ tới việc tới thăm chúng ta, đó là một niềm vui khôn tả!

- Tạm biệt! Tạm biệt! – Các em trai và em gái đồng thanh kêu lên – Hãy sớm quay lại nhé! Mang cho chúng em đường mạch nha nữa!

Lại có thêm những nụ hôn; tất cả giơ khăn tay lên vẫy vẫy; tất cả hét lớn lời chào từ giã cuối cùng. Nhưng những hình dáng bắt đầu nhòa đi; những giọng nói nhỏ dần và không còn nghe thấy nữa; hai đứa bé một lần nữa bị màn sương mù bao trùm lấy; và khu rừng già che phủ chúng trong chiếc áo choàng lớn tối tăm.

- Em sợ quá! – Mytyl khóc thút thít – Đưa tay cho em nào, anh trai! Em sợ quá!

Tyltyl cũng run, nhưng bổn phận của nó là cố gắng an ủi vỗ về cô em gái:

- Suỵt! – Nó nói – Hãy nhớ rằng chúng ta đang mang Con chim xanh về!

Trong lúc nó nói, một tia sáng mảnh mai xuyên qua màn u tối; và thằng bé vội vã tiến tới đó. Nó nắm chặt cái lồng trong tay; và điều đầu tiên nó làm là nhìn xuống con chim của nó… Ôi chao, kỳ lạ quá, sự thất vọng đang chờ đợi nó mới ghê gớm làm sao! Con chim xanh xinh đẹp của Xứ sở Ký Ức đã biến thành màu đen hoàn toàn! Dù Tyltyl cố nhìn trừng trừng vào nó thế nào, con chim đen vẫn hoàn đen! Ồ, nó biết rất rõ con két từng hót líu lo trong cái nhà tù đan bằng sợi liễu gai của nó, vào những ngày xưa cũ, ở cửa nhà! Chuyện gì đã xảy ra? Thật đau đớn biết bao! Và lúc này dường như cuộc đời thật là tàn ác đối với nó!

Nó đã bắt đầu cuộc hành trình với niềm hân hoan thú vị đến nỗi nó không nghĩ tới những khó khăn và nguy hiểm một phút giây nào. Tràn đầy sự tự tin, lòng can đảm và lòng tốt, nó đã lên đường, chắc chắn tìm được Con chim xanh xinh đẹp sẽ mang lại hạnh phúc cho đứa con gái bé bỏng của bà tiên. Và giờ đây mọi hy vọng của nó đã tan tành như mây khói! Lần đầu tiên người bạn tội nghiệp của chúng ta nhận thức được những nỗi nhục nhã, những phiền toái, những trở ngại đang chờ đợi nó! Chao ôi, phải chăng nó đã cố gắng làm một điều bất khả thi? Phải chăng bà tiên đang trêu ghẹo nó? Phải chăng nó sẽ phải tìm kiếm Con chim xanh mãi mãi? Mọi can đảm của nó dường như đang lìa bỏ nó…

Để bổ sung thêm vào sự không may của nó, nó không thể tìm ra con đường thẳng đã đi qua. Không có một bông hoa tử la lan duy nhất nào trên mặt đất; và nó bắt đầu khóc.

May thay, những người bạn của chúng ta không còn gặp rắc rối lâu. Bà tiên đã hứa rằng Ánh sáng sẽ theo dõi chúng. Thử thách đầu tiên đã qua; và ngay ở mé ngoài ngôi nhà của hai ông bà cụ một quãng ngắn, lúc này màn sương đột nhiên tan loãng. Nhưng, thay vì để lộ một bức tranh thanh bình, một mùi hương dịu nhẹ, thân quen, nó để lộ một ngôi đền kỳ diệu, đang tỏa sáng lập lòe.

Ánh Sáng đứng trên ngưỡng cửa, thanh nhã và xinh đẹp trong chiếc váy màu kim cương. Nàng mỉm cười khi Tyltyl báo cho nàng biết thất bại đầu tiên của nó. Nàng biết rằng hai đứa bé đã tìm kiếm; nàng biết mọi điều. Vì Ánh Sáng bao quanh mọi sinh vật khả tử với tình yêu của mình, dù không có ai trong số chúng yêu mến nàng đủ để đón nhận nàng một cách tuyệt đối và nhờ đó hiểu được mọi bí mật của Chân lý. Hiện giờ, lần đầu tiên, nhờ viên kim cương mà bà tiên đã cho cậu bé, nàng sắp cố chinh phục một linh hồn của con người:

- Đừng buồn quá như thế – Nàng nói với hai đứa trẻ – Các em không vui khi đã gặp lại ông bà của mình sao? Không phải thế đã đủ hạnh phúc cho một ngày sao? Các em không vui mừng khi đưa con két già quay lại với cuộc sống hay sao? Hãy nghe nó hót kìa!

Vì con két già đang cố hết sức hót vang; và đôi mắt nhỏ màu vàng nhạt của nó long lanh niềm vui khi nó nhảy nhót quanh lồng.

- Vì các em đi tìm Con chim xanh, các em thân mến, hãy cố yêu thương những con chim xám mà các em tìm thấy trên đường.

Nàng nghiêm trang gật mái đầu xinh đẹp; và hoàn toàn rõ ràng là nàng biết Con chim xanh ở đâu. Nhưng cuộc sống thường đầy ắp những bí ẩn đẹp đẽ, mà chúng ta phải tôn trọng, kẻo không chúng ta sẽ hủy hoại chúng; và, giá như Ánh Sáng nói cho hai đứa bé biết Con chim xanh ở đâu, vâng, chúng sẽ không bao giờ tìm thấy chúng! Tôi sẽ nói cho các bạn biết lý do vì sao ở cuối câu chuyện này.

Còn bây giờ, chúng ta hãy để cho những người bạn nhỏ của chúng ta ngủ ngon trên những vầng mây đẹp đẽ dưới sự trông nom của Ánh Sáng.

---

[1] Từ cổ để chỉ ngày lễ Halloween (31-10, vào đêm trước ngày lễ các Thánh)